دولت این همه کارمند دارد که قرار است برایش کار کنند تا گره‌ای از مشکلات کشور و مردم باز شود. حالا اگر کارمندی به وظیفه‌اش عمل نکند، یا وظیفه‌اش را درست و درمان انجام ندهد یا حتی قصد داشته باشد از قدرتی که دارد سوءاستفاده کند، قوانین حسابی گوشش را می‌پیچانند. این فرد با قانون رسیدگی به تخلفات اداری طرف بوده و برای برای تخلفش با مجازات اداری تنبیه می‌شود. در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا می‌شوید و در پایان خواهید دانست که چطوری یک کارمند متخلف را ادب کنید.
کدام قانون
در همین ابتدا این را به خاطر داشته باشید که برای حفظ سلامت و رعايت چارچوب‌هاي تمام سيستم‌هاي اداري و اجتماعي و همچنين حفاظت از حقوق كاركنان و شهروندان كه از خدمات آنها بهره مي‌برند و جلوگیری از سوء‌استفاده‌های احتمالی کارکنان، قانون رسیدگی به تخلفات اداری در تاريخ 17/9/1372 در بیست و هفت ماده و بیست و نه تبصره به تصویب رسید.
یک تعریف ساده
قانون، تخلف اداری را هرگونه اعمال، رفتار و گفتاری تعریف کرده است که حیثیت و موقعیت اداری کارمند را خدشه دار کند و باعث نقص حقوق اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی و هم چنین قوانین و مقررات شود. به عبارتی قانون تخلفات اداری آمده است تا به تخلفات اداري در هر يك از دستگاه‌هاي اداري و سازمان‌هاي مستقل دولتي رسیدگی کند این کار را توسط هيأت‌هايي تحت عنوان «هيأت رسيدگي به تخلفات اداري كارمندان» انجام می‌دهد. این را به خاطر داشته باشید که اين هيأت‌ها در دو مرحله این وظیفه را انجام می‌دهند:
1- هيأت‌هاي بدوي
2- هیات‌های تجديد نظر
راه‌های اعلام اعتراض
البته به همین راحتی هم نیست که از یک نفر شکایت داشته باشید و راه بفتید بروید سراغ محاکم و شکایت کند. باید ابتدا مدارک تهیه شود و در ضمن، رسيدگی به تخلفات اداری کارمندان پس از تکميل پرونده صورت می‌گيرد و در این میان اگر هيأت حضور متهم را ضروری تشخيص دهد، وی نیز در جلسه باید حاضر شود. البته متهم که همان کارمند است می‌تواند درخواست کتبی بدهد تا در جلسه بررسی حاضر شود، در این میان هيأت نیز موظف است يک بار وی را برای حضور در جلسه دعوت کند.
اعضای بدوی و تجدید نظر
برابر قانون، هر کدام از هيأت‌هاي بدوي و تجدید نظر سه عضو اصلي و دو عضو علي‌البدل دارند. البته حکمی که صادر می‌کنند به پيشنهاد بالاترين مقام دستگاه و با حكم وزير و يا بالاترين مقام سازمان مستقل دولتي به مدت سه سال صادر مي‌شود.اگر می پرسید این هيأت‌هاي بدوي کجا تشکیل جلسه می‌دهند باید بدانید که در تمام دستگاه‌ها و هيأت‌هاي تجديد نظر در مركز وزارتخانه يا سازمان مستقل دولتي تشكيل می‌شود و البته شعبه‌هايي نيز دارد که در صورت لزوم می‌توانند به مشکل رسیدگی کنند. به خاطر داشته باشید که هر يك از هيأت‌هاي بدوي و تجديدنظر پس از تشكيل، از بين خود يك نفر رئيس يك نفر نايب رئيس و يك نفر دبير جهت تنظيم صورتجلسه‌ها و مكاتبه‌ها انتخاب و تعيين مي‌كنند.
راهی برای دستبابی سریع به مدارک
همانطور که گفتیم برای اعتراض نسبت به عملکرد یک کارمند به مدارک نیاز است و برای تسريع در جمع‌آوري دلايل و تهيه و تكميل اطلاعات و مدارك، هيات‌ها مي‌توانند از يك يا چند گروه تحقيق استفاده کنند. گروه‌هاي تحقيق هر يك از هيات‌هاي بدوي و تجديدنظر مستقل از يكديگر هستند و يك گروه تحقيق نمي‌تواند در تحقيقات مربوط به مراحل بدوي و تجديدنظر يك پرونده اقدام به تحقيق کند. گروه تحقيق متشكل از سه عضو است از بين افراد متأهل، متعهد، عامل به احكام اسلام، معتقد به نظام جمهوري اسلامي و اصل ولايت فقيه و داراي حداقل 25 سال سن با تصويب هيأت مربوط و حكم رئيس هيأت انتخاب مي‌شوند. البته به یاد داشته باشید که حداقل دو نفر از اعضای این گروه باید کارمند باشند. دراین گروه‌هاي تحقيق فقط درباره كارمندي تحقيق می‌شود كه از طرف هيأت‌هاي بدوي يا تجديد نظر، بررسي وضع آنها به اين گروه‌ها ارجاع شده باشد، همچنين تحقيق فقط در حدودي انجام مي‌شود كه هيأت‌ها معين مي‌كنند.این را نیز به خاطر داشته باشید که اگر عضو گـروه تحقـيق قرابت نسـبي يا سببي با مـتهم داشتـه باشد يا در دعواي طرح شده ذي‌نفع باشد، يا با متهم دعواي حقوقي و جزايي داشته باشد حق تحقيق در مورد همان پرونده را ندارد. همچنین تما هيأت‌هاي رسيدگي‌کننده باید برای صدور آرا از فرم‌هاي مخصوصي كه از طرف دفتر هماهنگي و نظارت بر امر رسيدگي به تخلفات اداري (دبير خانه هيأت عالي نظارت) تهيه و ابلاغ مي‌شود، استفاده کنند.
این کارها را انجام دهید
برای شکایت از عملکرد یک کارمند متخلف برای این که همه کارها درست پیش برود باید یکسری فرم را تکمیل کنید. در این فرم‌ها موارد زیر درج شده است:
نام صحيح و كامل هيأت صادر كننده رأي
مشخصات سجل کارمند
نوع استخدام
مدرک تحصیلی و مشخصات کارمند
حالت استخدامی
تشخيص تخلف و انطباق آن با يكي از موارد تخلفات مندرج در قانون
ذكر عنوان كامل و دقيق مجازات و بند استنادي مربوط
درج نشاني (آدرس) كارگزيني مربوط در آراي قابل پژوهش
درج مهلت اعتراض به ديوان عدالت اداري در آراي قطعي
البته داستان به همینجا ختم نمی‌شود و به دلیل اینکه ممکن است با برنده شدن شاکی، کارمند شغل خود را از دست بدهد، رای صادر باید موارد زیر را داشته باشد:
رعايت آيين نگارش رای
ذكر خلاصه سوابق كاري كارمند
اشاره به شكايت يا اعلام واصله به هيأت
تبيين سيرمراحل رسيدگي
اتخاذ تصميم و صدور رأي
رای چطور صادر می‌شود
برای صادر شدن رای از سوی هیات موارد زیادی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عبارتی هیأت پس از اتمام رسیدگی و ملاحظه اسناد و مدارک موجود در پرونده، و توجه کامل به دفاعیات متهم و مواردی از جمله میزان خسارت وارد شده (اعم از مادی و معنوی) به دولت و اشخاص حقیقی یا حقوقی، آثار سوء اجتماعی و اداری، موقعیت سوابق کارمند، وجود و یا فقدان سوء نیت وی، اقدام به صدور رأی و اتخاذ تصمیم می‌کند. رأی هیأت‌ها باید مستدل و مستند به قانون و مقررات مربوط باشد.
تجدید نظر هم می‌شود
آرای هیأت‌های بدوی در موارد زیر قابل تجدید نظر خواهد بود:
در صورتیکه حکم مذکور موجب انفصال موقت از يك ماه تا يك سال شود.
در صورتیکه حکم مذکور موجب تغيير محل جغرافيايي خدمت به مدت يك تا پنج سال شود.
در صورتیکه حکم مذکور موجب بازخريد خدمت در صورت داشتن كمتر از 20 سال سابقه خدمت دولتي در مورد مستخدمين زن و كمتر از 25 سال سابقه خدمت دولتي در مورد مستخدمين مرد با پرداخت 30 تا 45 روز حقوق مبناي مربوط در قبال هر سال خدمت به تشخيص هيات صادركننده راي شود.
در صورتیکه حکم مذکور موجب بازنشستگي در صورت داشتن بيش از بيست سال سابقه خدمت دولتي براي مستخدمين زن و بيش از 25 سال سابقه خدمت دولتي براي مستخدمين مرد بر اساس سنوات خدمت دولتي با تقليل يك يا دو گروه باشد.
در صورتیکه حکم مذکور موجب اخراج از دستگاه متبوع گردد.
به خاطر داشته باشید اگر راي هيات بدوي قابل تجديد نظر باشد و متهم ظرف مهلت مقرر درخواست تجديد نظر بدهد، راي صادر شده قطعي مي‌شود و از تاريخ انقضاي مهلت ياد شده لازم‌الاجرا خواهد شد. همچنین تمام هیأت‌ها مکلفند در متن آرای قطعی صادر شده، مهلت یک ماهه شکایت به دیوان عدالت اداری را درج کنند یعنی کسی که حکم طرفین بداند که یک ماه وقت دارد به دیوان عدالت اداری شکایت کند.
شرایط اعضای هیات‌های بدوی و تجدیدنظر
در نهایت بد نیست این را نیز بدانید که اعضای این هیات‌ها باید شرایط داشته باشند. به عبارتی به موجب این قانون اعضاي هيات‌هاي بدوي و تجديد نظر باید خصیصه‌هایی مانند تدين به دين مبين اسلام، عمل به احكام آن، اعتقاد و تعهد به نظام جمهوري اسلامي ايران و اصل ولايت فقيه را داشته باشند.از دیگر ویژگی‌هایی که آنها باید داشته باشند شامل موارد زیر می‌شود:
تاهل
حداقل 30 سال سن
حداقل مدرك تحصيلي فوق ديپلم يا معادل آن
در موارد استثنايي داشتن مدرك ديپلم البته با تاييد هيات عالي نظارت مشکلی ندارد. همچنین در هر هيات بايد يك نفر آشنا به مسائل حقوقي عضويت داشته باشد و حداقل دو نفر از اعضاي اصلي هيات‌هاي بدوي و تجديد نظر بايد از بين كاركنان همان سازمان يا وزارتخانه كه حداقل پنج سال سابقه كار دولتي دارند، حضور داشته باشند.
