برخی نکات کاربردیِ حقوق کیفری

1.مصوبات مجلس پس از گذشت مواعد قانونی برای اتباع ایرانی در داخل یا خارج از کشور لازم الاتباع است.

2.جرم هر فعل یا ترک فعلی است که در قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی وتربیتی تعیین شده باشد.

3.جهل به قانون رافع مسوولیت کیفری نیست.

4.مجازات پاداش وپاسخ قانونی جامعه به عمل مجرمانه در قبال نقض مقررات، با هدف اصلاح مجرم میباشد.

5.مجازاتها در نظام کیفری کشور ما عبارتند از: حدود قصاص دیات تعزیرات ومجازاتهای بازدارنده.

6.در قانون مجازات از باب شدت و ضعف کیفر،مجازاتها به هشت درجه تقسیم میشوند.

7.حد، مجازاتی است که نوع،میزان وکیفیّات آن درشرع  وقانون تعریف شده است. مثل شرب خمر

8.تعزیر، مجازاتی است که نوع ومقدار آن در شرع تعریف نشده ومیزان مجازات به نظر قاضی بستگی دارد.

9.قصاص، مجازاتی است که مجرم به واسطه ارتکاب قتل یا آسیب بدنی عمدی تحمل کرده وباید با عمل مجرمانه برابر باشد.

10.مجازاتها به دو جنبه عمومی وخصوصی تقسیم بندی میشوند.

11.جنبه عمومی جرم آن است که وقوع جرم اجتماع را به مخاطره می اندازد.

12.جنبه خصوصی جرم آن  است که عمل مجرمانه ناقض حقوق اشخاص بوده و بر اساس آن حقوق شخص مدنظر قرار میگیرد.

13.جرایم به دودسته “جرایم قابل گذشت وغیر قابل گذشت” تقسیم میشوند.

14.جرم غیر قابل گذشت، جرمی است که تعقیب آن نیاز به شکایت شاکی نداشته و با رضایت وی نیز تعقیب ،محاکمه واجرای حکم متوقف نمیشود.

15.جرم قابل گذشت، جرمی است که با شکایت شاکی تعقیب آغاز وبا رضایت وی خاتمه مییابد.

16.در جرایم غیر قابل گذشت، رضایت شاکی خصوصی میتواند موجبات تخفیف وکاهش میزان مجازات را فراهم آورد.

17.درجرم قابل گذشت، در صورت تعدد شکات، تعقیب با شکایت هریک شروع، لیکن توقف حکم منوط به رضایت تمام شکات است.

18.در صورت فوت شاکی،حق گذشت ورضایت نسبت به جرم ارتکابی به ورثه متوفی منتقل میگردد.

19.هرگاه پس از اعلام رضایت، شاکی از گذشت خویش منصرف گردد، به انصراف وی ترتیب اثر داده نخواهد شد.

20.اعلام رضایت میبابست در دفتر اسناد رسمی یا دادگاه رسیدگی کننده یا دفتر زندان اخذ گردد تا دارای اعتبار قانونی باشد.

21.رضایت مشروط شاکی از سوی قاضی معتبر نبوده ومیبایست منجّز وبدون قید وشرط باشد.

22.گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم غیر قابل گذشت پس از صدور حکم قطعی از موجبات اعاده دادرسی نیست.

23.تعلیق مجازات آن است که دادگاه بر اساس شرایطی اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را به مدت یک تا پنج سال معلق نماید.

24.تعلیق اجرای مجازات بوسیله دادگاه ضمن حکم محکومیت یا پس از صدور آن صادر خواهد شد.

25.محکوم میتواند پس از تحمل یک سوم از مجازات، از دادستان یا قاضی اجرای احکام تقاضای تعلیق مجازات خود را بنماید.

26.مرتکب در مدت تعلیق میبایست به دستورات دادگاه عمل نماید.

27.درصورت عدول از تصمیمات دادگاه در مدت تعلیق، برای بار اول یک یا دوسال به میزان تعلیق افزوده خواهد شد.

28.پس از افزایش مدت تعلیق، درصورت تکرارعدم اجرای دستورات ،قرار تعلیق لغو ومجازات اجرا خواهد شد.

29.جرایم علیه امنیت داخلی وخارجی،خرابکاری در تاسیسات،سرقت مقرون به آزار،قدرت نمایی،مزاحمت با چاقو،معاونت در قتل،قاچاق مواد.انسان ومشروبات الکلی، جرم اقتصادی بیش از یکصدمیلیون ریال ،محاربه وافساد ،تعزیر بدل از حبس قابل تعلیق نیست.

30.طفل به کسی گفته میشود که به حد بلوغ شرعی نرسیده باشد.بلوغ شرعی درپسر15 سال ودر دختر 9 سال قمری است.

31.قانون مجازات با پذیرش مسئولیت تدریجی اطفال و نوجوانان، به درجه بندی مسئولیت پرداخته است.

33. در صورت ارتکاب جرم توسط کودکان زیر 9سال صرفاً اقدامات تامینی و تربیتی اتخاذ می شود .

34. اقدامات تامینی و تربیتی، تدابیری است که دادگاه برای جلوگیری از ارتکاب و تکرار جرم در مورد برخی از مجرمین اتخاذ می کند.

35. کودکان و نوجوانان 15- 9 سال در صورت ارتکاب جرم، به سرپرستان قانونی یا مؤسسات تعیین شده سپرده می شوند.

36. افراد 18 – 15 سال در صورت ارتکاب جرم، به مجازات نگهداری در کانون اصلاح و تربیت ، جریمه نقدی و ارائه خدمات عموم محکوم می شوند افراد زیر 18 سال به زندان محکوم نمیشوند؛ لیکن به مراکز تربیتی همچون کانون اصلاح و تربیت فرستاده می شوند.

37. اگر طفل مرتکب قتل یا ضرب و جرح شود، عاقله مسئول پرداخت است.

38.هرگاه طفل  به اموال دیگران آسیب برساند، مسئول بوده و از اموال وی خسارت پرداخت خواهد شد.

39.عاقله، عبارتست از بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به تربیت طبقات ارث. عاقله باید بالغ،عاقل و دارای تمکن مالی به هنگام پرداخت دیه باشد.

40.محکومیتهای اطفال و نوجوانان فاقد آثار کیفری بوده و سوء سابقه محسوب نمی شود.

41. دادگاه پس از تحمل یک پنجم از حضور طفل در کانون، حسب گزارش از وضعیت وی میتواند مدت نگهداری را به یک سوم تقلیل یا به تسلیم وی به ولی یا سرپرست قانونی، تبدیل کند.

42.دیه، مالی است که به سبب ارتکاب جرم نسبت به تمامیت جسمانی یا اعضای صدمه دیده از طرف مجرم پرداخت می شود .

43. اساس دیه با مرور زمان تغییر نمی کند، اما نرخ دیه بر اساس میزان شتر در سال تعیین شده یا تغییر میکند.

44.معیار محاسبه دیه در اسلام عبارت است: از 100شتر، 100گاو، 1000گوسفند، دویست حله یمانی و هزار دینار میباشد .

45. تعیین اینکه پرداخت دیه از چه نوعی باشد با محکوم میباشد.

46.میزان دیه بر اساس قیمت روز پرداخت محاسبه و به مصدوم پرداخت خواهد شد.

47. جنون،عبارت است از وضعیتی که شخص مبتلا به آن، به علل مادر زادی یا عارضی، دچار اختلال روانی بوده به گونه ای که قدرت اراده یا تشخیص وی زائل می گردد.

48. حالت جنون معیار و ضابطه و تعریف مشخصی ندارد و بر اساس نظریه پزشکی قانونی محرز می گردد.

49. مسئولیت کیفری مجانین بسته به اینکه جنون دائمی باشد یا ادواری متفاوت است .

50. مجنون تنها در صورتی فاقد مسئولیت کیفری است که در زمان انجام عمل مجرمانه دارای حالت جنون بوده باشد.

51. هرگاه احراز شود مرتکب جرم در حین ارتکاب عمل مجرمانه مجنون بوده است، قاضی باید قرار موقوفی تعقیب صادر نماید.

52. در صورتیکه مرتکب در حین ارتکاب یا پس از ارتکاب جرم دچار جنون شود، به دستور دادستان یا دادگاه در بیمارستان روانی نگهداری خواهد شد.

53. هرگاه مجرم پس از محکومیت دچار جنون گردد، در بیمارستان روانی نگهداری و حضور وی در این مرکز جز محکومیت وی محسوب می شود.

54. جنون فقط در حق شخص مجنون موثر بوده و از شرکاء و معاونین جرم که عاقل بوده اند، رفع مسئولیت نمی کند.

55. جنون پس از وقوع جرم یا قبل از وقوع جرم موجب زوال کیفر نیست، لیکن تا زمان افاقه ی متهم تعقیب، موقوف خواهد شد .

56. هرگاه مرتکبِ یکی از جرایم موجب حد پس از صدور حکم قطعی دچار جنون شود، حد ساقط نمیشود.

57. شریک جرم، شخصی است که با علم و اگاهی با اشخاص دیگر درارتکاب جرم مشارکت کرده و جرم به واسطه عمل همه انها اتفاق می افتد.

58. مجازات شریک جرم مانند مجازات کسی است که شخصا مرتکب جرم شده باشد .

59.معاون جرم شخصی است که در عملیات اجرایی جرم دخالت  ندارد ولی با انجام کارهایی مانند تحریک، ترغیب،تطمیع و.. زمینه ارتکاب جرم را فراهم می کند.

60. مصادیق معاونت عبارتند از: تحریک، ترغیب ،تهدید، تطمیع دیگری در ارتکاب جرم، تهیه وسایل ارتکاب جرم یا ارائه طریق برای ارتکاب جرم، فراهم کردن شرایط تسهیل وقوع جرم.

61.چنانچه فعل مجرمانه انجام نگیرد، عنوانی هم تحت معاونت تحقق نمی یابد.

62. مجازات معاون جرم،حداقل مجازات تعیین شده برای مرتکب جرم میباشد.