متن پرسش :
مستثنیات دین چیست ؟ و آیا مستثنیات دین بوسیله قرار تأمین خواسته قابل توقیف است ؟ آیا سرقفلی و محل کسب از مستثنیات دین است ؟
متن پاسخ :
1 – طبق ماده 524 قانون آئین دادرسی مدنی مستثنیات دین به اختصار عبارتند از : مسکن ، وسیله نقلیه و اثاثیه مورد نیاز زندگی ؛ آذوقه موجود به قدر احتیاج ؛ کتب و ابزار علمی …و وسائل و ابزار کار کسبه ، کشاورزان و ….
2- قرار تأمین خواسته در مورد اموال ذکر شده ( مستثنیان دین ) قابل اجرا نیست. زیرا اولاً : طبق ماده 129 قانون آئین دادرسی مدنی « در کلیه مواردی که تأمین مال منتهی به فروش آن شود ، رعایت مقررات مستثنیات دین الزامی است . »همچنین ماده 523 همان قانون می گوید: در کلیه مواردی که رأی دادگاه برای وصول دین به موقع اجراء گذاشته می شود اجرای رأی از مستثنیات دین اموال محکوم علیه ممنوع است . و چون صدور قرار تأمین خواسته به این منظور است که در صورت صدور حکم محکومیت خوانده اموال تأمین شده به فروش برسد تا محکوم له بتواند استیفای حق کند، با عنایت به اینکه بر طبق ماده 65 قانون اجرای احکام توقیف مستثنیات دین برای اجرای حکم منع قانونی دارد در اجرای قرار تأمین خواسته نیز مستثنیات دین قابل توقیف نیست .
ثانیاً : با توجه به اینکه تأمین خواسته از مستثنیات دین مستلزم توقیف چنین اموالی است که نتیجه آن اختلال در زندگی متعارف و روزمره خوانده است لذا طبق قاعده لا عسر و لاحرج فی الاسلام و نظر به اینکه ماده 65 قانون اجرای احکام مدنی در بندهای 1 الی 4 خود اموال را حتی پس از صدور حکم قطعی و در مقام اجرا از توقیف منع و مجزا کرده است و این امر در حالی است که حق محکوم له به ثبوت رسیده و مسلم شناخته شده است .
پس به طریق اولی مادام که خواهان در مقام ادعا قرار دارد نمی توان اموال مذکور( یعنی مستثنیان دین ) را مورد تعرض قرار داده و آن را تأمین و توقیف کرد.3 – سرقفلی و محل کسب را می توان توقیف کرد اصل این است که طلبکار بتواند هر مالی را از مدیون توقیف کند اما قانونگذار در ماده 524 قانون آئین دادرسی مدنی و ماده 65 قانون اجرای احکام مواردی را استثنا کرده که سرقفلی از آن موارد نیست . استثنا از باب ضرورت است و باید به همان موارد مقید اکتفا کرد. سرقفلی و محل کسب نیز ابزار کار محسوب نمی شوند . (با استفاده از نظرات نشست های قضائی)
