متن پرسش :
درباره تغلیظ دیه در اشهر حرم یا مكه معظمه، بفرمایید: الف. آیا تغلیظ دیه مختص قتل عمد است یا شامل قتل شبه عمد و خطای محض نیز میشود؟ ب. آیا حكم مذكور مختص مسلمین است یا شامل اهل كتاب نیز میگردد؟ ج. آیا جهل قاتل به حكم یا موضوع، در تغلیظ دیه تأثیری دارد؟
متن پاسخ :
در مورد این سؤال از اداره حقوقی 3 استعلام بعمل آمده است كه ذیلا ذكر میشود:استعلام اول در مورد بند «الف» نظریه مشورتی شماره 4105/7 تاریخ 23/7/1376 بازگشت به استعلام شماره 2014/2 مورخ 27/5/1376 نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه را به شرح زیر اعلام میدارد: ماده 299 قانون مجازات اسلامی كه تصریح به تشدید مجازات مینماید ظهور دارد به مواردی كه پرداخت دیه بر عهده جانی باشد زیرا تشدید مجازات غیر جانی (مثلا عاقله یا بیت المال) معنی ندارد.
ولی از نظر فقهی با توجه به صحیحه زراره از حضرت صادق(ع) به این عبارت «سألته عن رجل قتل رجلا خطأ فی الشهر الحرام قال تغلّظ علیه الدیة و علیه عتق رقبة او صیام شهرین من اشهر الحرم» قتل خطایی هم موجب تغلیظ دیه است. بنابر این مناسب است كه قانون بر وفق مصلحت و با توجه به فتاوای معتبر به نحوی اصلاح شود كه تكلیف را به نحو واضح تعیین نماید.
استعلام دوم در مورد بند «ب» نظریه مشورتی شماره 2599/7 تاریخ 25/8/1378بازگشت به استعلام شماره 735/2 مورخ 17/6/77(2) نظر مشورتی اداره حقوقی به شرح زیر اعلام میگردد:.اطلاق ماده 299 قانون مجازات اسلامی شامل اهل كتاب هم هست و فتوای حضرت امام در تحریر الوسیله بحث مقادیر دیه نیز همین است.استعلام سوم در مورد بند «ج» نظریه مشورتی شماره 2598/7 تاریخ 23/4/1378در پاسخ به استعلام شماره 734/2 مورخ 17/3/77 نظریه مشورتی اداره حقوقی را به شرح زیر اعلام میدارد:دیه قتل در یكی از ماههای حرام و حرم مكه معظمه یكی از اعیان ششگانه به اضافه یك سوم نوع انتخاب شده است، بنابراین
الف. نه تنها جهل قاتل كه جهل هیچ مجرمی رافع مسؤولیت او نیست و این به حكم اصل پذیرفته شده قضایی است كه جهل به قانون رفع مسؤولیت نمی كند (ر.ك مواد 1 تا 3 قانون مدنی)
ب. به طریق اولی ادعای جهل به موضوع و جهل به حكم، مقررات تغلیظ دیه را از اثر نمی اندازد.
