عدم پرداخت دیون متوفا در صورت نبود ترکه
پرسش:
پرداخت دین کسی که از دنیا میرود و ترکه ای هم ندارد، برعهده چه کسی است؟
پاسخ :
همانگونه که داین در صورت اثبات اعسار مدیون تا زمانی که ملائت وی حاصل شود، باید منتظر بماند، در صورتی که متوفا فاقد ماترک باشد، ورثه هیچ تکلیفی به پرداخت دین وی ندارند و داین در چنین حالتی نمیتواند به کسی مراجعه کند.
خوانده دعاوی مربوط به ماترک متوفا
پرسش:
یکی از وراث به طرفیت تعدادی از ورثه هـمـان مـتـوفـا دادخواستی به خواسته تنفیذ صلحنامه و بیعنامه تنظیمی میان خواهان و مورث طرفین تقدیم دادگاه نموده است. از آنجا که بعضی از ورثه طرف دعوای خواهان قرار نـگـرفته اند، آیا استماع دعوا به این کیفیت امکان پذیر است؟
پاسخ:
هرگونه دعوایی درخصوص ماترک، اعم از تـنـفـیـذ وصـیتنامه یا تقسیم و تنفیذ یا تأیید صلحنامه یا مبایعه نامه، باید به طرفیت تمامی ورثه و افراد ذینفع مطرح شود. بنابراین طرح چنین دعوایی به طرفیت بعضی از ورثه قابلیت استماع ندارد.
موارد رأی اصلاحی
پرسش:
خوانده براساس رسید عادی به پرداخت وجه به مبلغ20 میلیون ریال محکوم میشود. نامبرده در مرحله واخواهی نسبت به میزان این مبلغ ادعای جعل میکند و با پذیرش ادعای وی، محکومیت خوانده از 20 میلیون ریال به 2 میلیون ریال تقلیل مییابد. پس از قطعیت رأی، دارنده رسید مذکور تقاضای استرداد آن را مینماید. از آنجا که دادگاه بدوی در رأی صادر شده نسبت به آن سند تعیین تکلیف نکرده است، آیا اتخاذ تصمیم درباره سند مذکور از موارد رأی اصلاحی میباشد؟
پاسخ:
تعیین تکلیف سند مجعول مشمول ماده 309 قانون آیین دادرسی مدنی و اصلاح رأی نیست و از مواردی میباشد که دادگاه مکلف به اظهارنظر ماهیتی درخصوص آن است. از آنجا که این موضوع در رأی مسکوت مانده، اقتضای صدور رأی مجدد در این خصوص را دارد. بنابراین دادگاه به استناد ماده 221 قانون آیین دادرسی مدنی در مورد سند باید اتخاذ تصمیم نماید.
ذینفع بودن خواهانها در حین دعوا
پرسش:
خواهانها طی دادخواستی به خواسته ابطال سند رسمی بیع به لحاظ محجور بودن فـروشـنـده در زمـان عـقـد بیع اقامه دعوا نموده اند. در زمان تقدیم دادخواست، از آنجا که مادر خواهانها (شخص محجور) در قید حیات بوده و آنها به عنوان قیم وی نصب نشده اند، نامبردگان به عنوان اصیل طرح دعوا کرده اند؛ اما پیش از آن که دادگاه بدوی رأی خود را صادر کند، مورث فوت نموده است. با توجه به تجدیدنظرخواهی محکوم علیه و ایراد نامبرده به اینکه تجدیدنظرخواندگان در زمان اقامه دعوا ذینفع نبوده اند؛ هرچند در زمان صدور حکم به عنوان ورثه ذینفع محسوب میشوند، آیا دادگـاه تـجـدیـدنـظـر مـی تـواند رأی صادر شده را به استناد بند 10 ماده 84 قانون آیین دادرسی نقض و قرار رد دعوای خواهانهای بدوی را صادر نماید یا اینکه چون مورث آنان قبل از صدور رأی بدوی فوت نموده، ایراد مذکور وارد نبوده و رأی تجدیدنظرخواسته قابل تأیید است؟
پاسخ:
از آنجا که خواهانها در زمـــان تــقـــدیـــم دادخــواســت ذینـفـــع نــبـــودهانــد، دادگــاه تجدیدنظر باید با توجه به ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی رأی بدوی را نقض و قرار رد دعوای بدوی را صادر کند.
عدم محاسبه روز ابلاغ و اقدام در تعیین وقت اصحاب دعوا
پرسش:
آیا در تعیین مهلت مقرر در ماده 64 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی روز ابلاغ و یا روز اقدام هم محاسبه خواهد شد؟
پاسخ:
با توجه به فصل اول از باب ششم قانون آیین دادرسی مدنی، به خصوص ماده 445 آن قانون که عام میباشد، ضروری است این فصل نیز شامل ماده 64 قانون آیین دادرسی مدنی شود.
قرار رد دادخواست فرجام خواهی خارج از مهلت قانونی
پرسش:
در صورتی که دادخواست فرجامخواهی خارج از مهلت 20 روز تقدیم شود، دادگاه با چه تکلیفی مواجه است؟ آیا مفاد تبصره 2 ماده 339 قانون آیین دادرسی مدنی در فرجامخواهی نیز قابل اعمال میباشد؟
پاسخ:
چنانچه دادخواست فرجامخواهی خارج از مهلت مقرر تقدیم شده باشد، دادگاه طبق جزء سوم ماده 383 قانون آیین دادرسی مدنی قرار رد صادر خواهد کرد و تبصره 2 ماده 339 قانون مذکور ارتباطی به موضوع ندارد.
استرداد دعوا در مرحله تجدیدنظرخواهی
پرسش:
در یـک پـرونده حقوقی، محکوم علیه نـسـبــت بــه دادنــامـه بـدوی دادخـواسـت تـجـدیـدنـظر تقدیم نموده است. در اثنای رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر، محکوم له (خـواهـان بـدوی) از دعـوای خود به کلی صرفنظر کرده و درخواست مختومه شدن پرونده را دارد. دادگاه تجدیدنظر چگونه اتخاذ تصمیم مینماید؟
پاسخ:
اگرچه خواهان می تواند دعوای خود را در مرحله بدوی استرداد نماید یا به کلی از آن صرفنظر کند؛ اما چون دعوا وارد مرحله تجدیدنظر شده و مرحله بدوی به اتمام رسیده است، نامبرده نمیتواند در مرحله تجدیدنظر از دعوای خود به کلی صرفنظر نماید؛ چراکه بـا اعـطای چنین اختیاری به خواهان، وی مـیتواند در صورتی که احتمال بدهد در مرحله تجدیدنظر محکوم خواهد شد، دعوای خود را به پایان برساند و درنتیجه این حق را که حکم به سود محکوم علیه صادر شود، از وی بگیرد.
استفاده دادگاه حقوقی از کارشناس منتخب در پرونده کیفری
پرسش:
اگــر در پـرونـده کـیـفـری، مـوضـوع بـه کارشناس ارجاع شود و کارشناس منتخب در ایـن بـاره اظهار عقیده نماید و متعاقب آن درخصوص رقبه متنازع فیه پرونده حقوقی نیز مطرح شود، آیا دادگاه حقوقی میتواند پرونده را برای کارشناسی مجدد ارجاع نماید یا اینکه باید از نظر کارشناس منتخب در پرونده کیفری استفاده کند؟
پاسخ:
در این خصوص باید قائل به تفکیک شد؛ اگر نظر کارشناس در امور کیفری مستند رأی دادگاه کیفری باشد، دادگاه حقوقی باید از نظر کارشناس تبعیت نماید؛ زیرا در غیر این صورت، در واقع از رأی دادگاه کیفری تبعیت نکرده که خلاف قانون است. اما اگر مستند رأی کیفری نظر کارشناس نباشد، دادگاه حقوقی میتواند مجدداً قرار کارشناسی صادر نماید.
نمایندگی مأمور اجرا از سوی دادستان
پرسش:
آیا در جریان مزایده، دادورز (مأمور اجرا) میتواند نماینده دادستان باشد؛ یعنی از طرف اجرای احکام، دادورز و از طرف دادستان، نماینده؟
پاسخ:
دادورز (مـأمـور اجـرا) مـیتـوانـد نـمـایـنده دادستان در مورد اجرای پرونده مزایده باشد و نمایندگی وی فاقد اشکال قانونی است.
غیبت طولانی مدت کارمند با عذر عدم پذیرش استعفا
پرسش:
چنانچه کارمندی استعفای خود را تقدیم داشته و با آن مخالفت شده باشد و به همین دلیل برای مدت زمان طولانی غیبت غیرموجه کند، چه برخوردی با وی خواهد شد؟ آیا وی اجازه طرح شکایت درباره عدم پذیرش استعفایش را دارد؟
پاسخ:
غیبت کارمند با عذر عدم پذیرش استعفایش تخلف اداری محسوب میشود و تابع مقررات مربوط به تخلف اداری خواهد بود. در مورد عدم پذیرش استعفا، هرچند درخواست استعفا حق کارمند میباشد؛ اما پذیرش یا عدم پذیرش آن حق مسلم اداره مربوطه است و قابل شکایت نیست.
معاملات متعدد با مبیع واحد و تعدد ایادی
پرسش:
نسبت به یک دستگاه خودرو چندین فقره معامله به صورت عادی و رسمی انجام شده است. یکی از خریداران با طرح دعوا علیه ید ماقبل خود و مالک اصلی، از دادگاه حکم الزام مالک و فروشنده به انتقال خودرو به نام خود را تـحـصـیــل کــرده اســت. در هـمـیـن اثنا، شخص دیگری که از مالک خودرو وکالت رسمی داشته، خودرو را به طور قطعی به خود مـنـتـقـل نموده و نسبت به رأی صادر شده اعتراض ثالث کرده است. شعبه مرجوع الیه مطابق ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی به جهت این که خواندگان دعوای اعتراض ثالث به اتهام خیانت در امانت در حبس تعزیری به سر میبرند، قرار اناطه صادر کرده تا تکلیف پـرونـده کـیفری مشخص شود. متعاقب این موضوع، محکوم له پرونده، خودرو را به آقای (الف) فروخته است. وی نیز علیه تمامی ایادی ماقبل خود طرح دعوا نموده و خواسته خود را ابـطـال سـنـد قطعی که براساس وکالتنامه رسمی صادر شده، قرار داده است. آنچه از مـقررات آیین دادرسی مدنی و ماده 19 آن استنباط میشود این است که دادگاه عمومی باید قرار توقف دعوا را تا رسیدگی به دعوای اعـتـراض ثـالث صادر نماید؛ اما این اقدام صورت نگرفته و بعد از صدور حکم، پرونده پس از تجدیدنظرخواهی محکوم علیهم به این دادگــاه ارجــاع شــده است. اکنون اقدام یا اقــدامـات دادگـاه چـه خواهد بود؟
پاسخ:
با توجه به جریان امر لازم اســــــــــــت دادگــــــــــــاه تجدیدنظر رأی صادر شده را نقض و پرونده را برای اقدام مطابق ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی به دادگاه بـدوی ارسال کند تا پس از اتخاذ تصمیم از سوی مرجع صلاحیتدار و ابلاغ نتیجه امر، وفق مقررات رسیدگی کرده و رأی مقتضی را صادر نماید.
دادگاه صالح در شوراهای اسلامی
پرسش:
با عنایت به قانون تشکیلات، وظـایـف و انـتـخـابـات شوراهای اسلامی شهر و روستا، مقصود از «دادگاه صالح» مندرج در ماده 82 آن قانون چـیـست؟ آیا رسیدگی دادگاه تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی است؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، خوانده دعوا در دادخواست چه کسی است؟
پاسخ:
مقصود از قید «دادگاه صالح» دادگاه عمومی محل حوزه استقرار همان شورا مـیباشد و رسیدگی به پرونده، مستلزم رعـایت تشریفات آیین دادرسی و تقدیم دادخواست به طرفیت فرماندار محل خواهد بود.
عدم ذینفع بودن خواهان
پرسش:
در دعاوی اعتراض به ثبت یا تحدید حدود چنانچه در مراحل رسیدگی ماهوی برای دادگاه محرز شود که محل مورد تنازع درواقع متعلق به هیچکدام از طرفین دعوا نمیباشد و صدور هر حکمی راجع به دعوا نفیاً یا اثباتاً موجب ایجاد حق برای محکوم له خواهد شد؛ بدون اینکه درواقع امر حقی برای وی متصور باشد، در این گونه دعاوی تکلیف دادگاه چیست؟
پاسخ:
چـنـانـچـه دادگـاه در رسـیـدگی به دعوای معترض، اعتراض وی را مؤثر ندانسته و او را ذینفع در قضیه نداند، براساس بند 10 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی درخصوص دعوای مطرح شده از جانب وی قرار رد دعوا را صادر خواهد نمود.
