حتی فکرش هم سخت است که مرد یک خانه یکدفعه برود و سرو کله‌اش اصلاً پیدا نباشد. قانون، شرع و عرف هم این اجازه را به مرد نمی‌دهد که یکباره خانه و زندگی خود را رها کند و برود پی کارش. در این زمان است که زن برای رهایی از بار تعهد به چنین مرد بی‌مسئولیتی به قانون پناه می‌برد و قانون نیز راهکارهایی را برای زن در نظر گرفته است تا سروسامانی به زندگی‌اش بدهد.
روش‌های زیادی برای مفقودالاثر شدن وجود دارد به همین خاطر دلیل گم شدن مرد مهم نیست، همین که دیگر در دسترس نباشد و زن هیچ خبری از او نداشته باشد، مفقودالاثر به حساب می‌آید. به این مساله باید توجه شود که برای مفقودالاثر شدن یک نفر کافی است مدتی طولانی از وی خبری نباشد، یعنی زن آدرسی محلی که مرد رفته است نداشته باشد و نتواند او را بیابد. البته اگر زن اطلاع داشته باشد که فرد زنده است اما هیچ‌گاه نزد وی باز نمی‌گردد، مرد را از حکم مفقود‌الاثری خارج می‌کند.
چگونه زمان انتظار تعیین می‌شود؟
همان‌طور که گفته شد از مفقودالاثر نباید هیچ خبر یا اثری وجود داشته باشد، یعنی حتی زن اطلاع نداشته باشد که این فرد در قید حیات است یا خدای نکرده فوت کرده است. البته در قانون، زمان معینی تعیین شده است که اگر در آن مدت زن هیچ اطلاعی از شوهر خود نداشته باشد، مرد مفقودالاثر به حساب می‌آید. برابر قوانین، این مدت زمان 4 سال است.
چگونه این مدت زمان را زندگی کند؟
بحث نفقه و خرجی یکی از مسائل مهم در ایام غیبت شوهر است. همان‌طور که قانون برای زن 4 سال تحمل را در نظر گرفته، به فکر نفقه وی و اگر بچه‌ای داشته باشند نیز بوده است. به این ترتیب زن می‌تواند از مالی که شوهر به جای مانده است خرج زندگی‌اش را بپردازد تا تکلیف روشن شود. به‌عبارتی زن بعد از تحمل این مدت است که می‌تواند راهی برای زندگی خود و تغییر آن به دست آورد.
بسیار اتفاق افتاده است که مرد مالی ندارد تا زن بتواند به کمک آن زندگی خود را بگذارند. به این ترتیب است نیز قانون راهکارهایی را برای کاهش فشار به زن پیش‌بینی کرده است. به این ترتیب اگر روزگار به زن تنگ بگیرد، باید درخواست عسر و حرج را به دادگاه ارائه کند. به این ترتیب حکم طلاق برای وی زودتر صادر می‌شود.
چگونه حکم طلاق صادر می‌شود؟
اگر این 4 سال تمام شود و خبری از مرد نشود، زن می‌تواند تقاضای طلاق کند. برای این کار زن باید یکسری تشریفات را رعایت کند. به‌عبارتی بعد از ارائه درخواست طلاق به دادگاه، زن باید یک سال و سه ماه دیگر را نیز منتظر بماند و اگر در این مدت خبری از مرد نشد، حکم طلاق از مرد صادر می‌شود.
در این مدت دادگاه برای سه بار، یعنی هر ماه یکبار در روزنامه‌های محلی و روزنامه‌های تهران فقود شدن مرد را آگاهی می‌کند، فرض بر این است که مرد دچار فراموشی شده باشد. بعد از آخرین بار نیز زن باید یکسال صبر کند تا شاید خبری از مرد بشود و بعد از پایان این مدت است که حکم طلاق جاری می‌شود. به‌عبارتی با طی شدن این مراحل است که مفقودالاثر بودن مرد ثابت می‌شود و زن می‌تواند طلاق بگیرد.
چگونه زن می‌تواند دوباره ازدواج کند؟
بعد از این 5 سال و سه ماه زن مطلقه محسوب می‌شود و می‌تواند سروسامانی به زندگی خود بدهد به این ترتیب فقط باید بعد از جاری شدن حکم طلاق زمان عده را نگه دارد. البته این رانیز به خاطر داشته باشید که بعد از اثبات مفقودالاثر بودن مرد، قانون وی را فوت شده تلقی می‌کند و زن نیز باید بعد از طلاق، «عده وفات» نگه دارد که برابر قانون این زمان چهار ماه و ده روز است. در این مدت زن باید قوانین مربوط به عده را نگه دارد به خصوص این که در این زمان زن حق ازدواج ندارد.
چگونه این طلاق ملغی می‌شود؟
گاهی پیش می‌آید که بعد از جاری شدن صیغه طلاق و زمانی که زن در مدت عده قرار دارد سروکله مرد پیدا می‌شود. در این میان اگر مرد خواهان بازگشت به زندگی باشد، قانون این حق را به وی می‌دهد به این ترتیب مرد می‌تواند نزد دادگاه برود و تقاضای ادامه زندگی بدهد، به این ترتیب اثر طلاق از بین می‌رود و به عبارتی حکم طلاق باطل می‌شود. البته اگر زمان عده به پایان برسد و مرد پیدا شود دیگر این حق قانونی برای وی حفظ نمی‌شود و مرد برای اینکه بتواند با زن زیر یک سقف برود باید، مراحل ازدواج را از ابتدا طی کند. این موارد در ماده 1030 قانون مدنی درج شده است. در این ماده آمده است: «اگر شخص غايب پس از وقوع طلاق و قبل از انقضاء مدت عده مراجعت نمايد نسبت به طلاق حق رجوع دارد ولي بعد از انقضاء مدت مزبور حق رجوع ندارد.»
چگونه ثابت می‌شود که غایب مفقود فوت کرده است؟
نکته‌ای که در طلاق غایب مفقودالاثر اهمیت دارد این است که قانون زمانی حکم طلاق را صادر می‌کند که مرد را فوت کرده اعلام کند. در ماده 1020 قانون مدنی مواردی که مرد فوت شده به‌حساب می‌آید لیست شده است. به‌این‌ترتیب وقتي ده سال تمام از تاريخ آخرين خبري كه از حيات غايب رسيده است گذشته و در انقضای این مدت سن غايب از هفتادوپنج سال گذشته باشد یا وقتی‌که يك نفر به عنواني از عناوين جزو قشون مسلح باشد و در زمان جنگ مفقود و سه سال تمام از تاريخ انعقاد صلح بگذرد، بدون اينكه خبري از او برسد این فرد نیز فوت شده به حساب می‌آید. اگر جنگ منتهي به انعقاد صلح نشده باشد، این مدت پنج سال از تاريخ ختم جنگ محسوب مي‌شود. البته یک فرض دیگر هم هست، آن هم زمانی که يك نفر حين سفري دریایی در كشتي باشد كه آن كشتي دچار حادثه شود، اگر سه سال تمام از تاريخ تلف شدن كشتي گذشته باشد، بدون اينكه از آن مسافرخبري برسد، قانون وی را فوت شده به حساب می‌آورد. البته در خصوص سفر دریایی بد نیست این را نیز بدانید که در قانون زمان‌های خاصی در نظر گرفته شده است. به این ترتیب قانون براي مسافرت در دریای خزر و داخل خليج فارس یک سال، براي مسافرت در دریای عمان، اقيانوس هند، دریای احمر، دریای سفيد (مديترانه )، دریای سياه و دریای آزوف دو سال و براي مسافرت در ساير دریاها سه سال در نظر گرفته است، یعنی اگر مسافر کشتی در سفر به یکی از این دریاها باشد، باید مدت زمان تعیین شده از وی خبری نباشد تا فوت وی از سوی قانون تائید شود.
ماده 1022 قانون مدنی نیز آب پاکی را روی دست همه ریخته و تعیین کرده است که اگر كسي درنتیجه هر سایر موارد که در این قانون اشاره نشده است، یا حتی در اثر مسافرت با هواپیما مفقود شده باشد وقتي مي‌توان حكم فوت فرضي وی را صادر کرد كه پنج سال از تاريخ آخرین خبری که از وی رسیده است، بگذرد. به‌این‌ترتیب وی مفقود به حساب می‌آید.
