کتایون وشاق
در میزگرد صوراسرافیل پیرامون بررسی چالش های حضور زنان وکیل در جامعه صنفی وکلا؛
در حاشیه همایش اسکودا در لرستان با خانمهای وکیل که به هیات مدیره های کانونهای وکلا راه یافته بودند میزگردی تشکیل دادیم تا برخی مسایل پیرامون حضور زنان در جامعه وکالت را مورد نقد و بررسی قرار دهیم .
اعضای میزگرد به ترتیب حروف الفبا خانمها : هما داوودی ریاست کانون وکلای البرز،خانم خدیجه فهیم عضو اصلی کانون وکلای کردستان و خانم مینا مجدزاده نایب رئیس کانون کرمان و ندا فرامرزیان صاحب امتیاز صور اسرافیل و فعال حقوق زن به عنوان میزبان حضور داشتند .
ضمن تشکر و قدردانی از کانون لرستان به دلیل ایجاد این فضا، گزارش میزگرد تقدیم حضور می شود و امیدواریم این میزگرد آغاز بررسی موضوعاتی باشد که باعث رشد و ارتقای جامعه زنان ایران است.
ندا فرامرزیان:بنام خدا و ضمن تشکر از حضور شما در میزگرد “بررسی چالشهای حضور زنان وکیل در جامعه صنفی وکلا “
با توجه به اینکه تقریبا تعداد خانمها و آقایون وکیل در کشور با هم برابر است ولی تا آنجا که بنده در این سالها متوجه شدم خانمهای وکیل در اتفاقات صنفی جامعه وکالت تاثیر جدی ندارند !البته قطعا در کسب و کارشان حتما چون همکاران مذکر فعالیت جدی دارند لیک حضور و دغدغه صنفی آنچنان که باید بنظر نمود ندارد؟
مینا مجد زاده:باید بگویم ،فعاليت زنان در مراكز تصميم گيري در تمامي فعاليتهاي اجتماعي كمرنگ است. درسالهاي اخيرحضور زنان بلحاظ كمي،افزايش چشمگير داشته اما رشد كمي آنان در سطوح قدرت متناسب پيش نرفته است. علل مختلفي وجوددارد كه بنظرم اصلي ترين آن ساختار جامعه سنتي ايران و پيشينه تاريخي است، جامعه مردسالار ايران رياست زنان را براحتي برنميتابد. اين عامل و عوامل متعدد ديگر باورهاي محدودكننده اي را در زنان بوجوداورده است. باورهايي كه ضعف و ناتواني راالقا ميكند. البته وكلا از فرهيختگان جامعه هستند و در مسير رشد و تعالي زودتر افكار مخرب را وامي نهند بهمين دليل هر روز بيشتر شاهد رشد زنان و دخالت موثرشان در مجامع صنفي هستيم اول بايد خودمان را باوركنيم انجا كه به اين يقين رسيديم قطعا ميتوانيم آنرا به باور ديگران هم برسانيم.
خدیجه فهیم:به نظر می رسد این تفکر به لحاظ حضور کمرنگ خانم ها در ترکیب مدیریت کانونهای وکلا شکل گرفته است که آن هم تا حدودی به مشکلات و محدودیتهای خاص وکلای خانم بر می گردد از طرفی مسئولیت آنها در محیط خانه به عنوان همسر و مادر بیشتر وقتشان را گرفته است و از سوی دیگر عدم اعتماد جامعه سنتی و مرد سالار به توانایی و مهارت زنان وکیل مانع از حضور موثر و پر رنگ آنها شده است اما امروزه با تغییر نگاه جامعه و کاهش محدودیتها و نیز علاقه مندی و اعتماد به نفس خانم های وکیل شاهد حضور روز افزون آنان در ارکان مدیریتی کانونها هستیم که مطمئناً با تکیه بر توان علمی و دقت و قدرت مدیریت خود نقش موثر و جدی تری در اتفاقات صنفی جامعه وکالت بیش از گذشته خواهند داشت.
هما داوودی:نمی توانیم بگوییم خانمها تاثیر جدی ندارند . بلکه معتقدم آنان نیز به نوبه خود در حال تلاش و پیگیری امور صنفی خود هستند و حساسیت لازم را نسبت به مسائل حرفه ای خود دارند اما موضوعی که هست این است که تعداد آنان نسبت به آقایان کمتر است و شاید همین امر سبب این تصور شده است که آنها حساسیت لازم را ندارند یا تاثیر جدی در روند امور ندارند . ما همواره زنان بزرگی را داشته ایم که به نوبه خود منشأ تحولات قابل قبولی در زمینه های مختلف حقوقی بوده اند.
من تا حدود زیادی با فرمایش همه دوستان موافقم دو موضوع باعث می شود تا سوال بعدی را مطرح کنم 1- به نظر می رسد حتی زنانی که در راس هرم های قدرت در کانونها هستند هم آنچنان تاثیر گذار در تصمیم گیری های کلان نیستند 2- بعضا خانمهاحتی تلاشی برای تاثیر گذاری هم ندارند ؟ شما نگاه کنید در نشست های تخصصی چند نفر از خود شما با صدای رسا نقد کردید و نظر دادید؟ جز یک نفر؟ و اما سوال بنده این است که آیا زنان بیشتر زینت المجالس کانون های صنفی وکلا هستند؟
هما داوودی:من این طور تصور نمی کنم. شاید در برهه ای از تاریخ هستیم که زنان درحال گذر از جایگاه سنتی و قدیمی خود به یک وضعیت مدرن هستند و جایگاه اجتماعی و اقتصادی آنان در جامعه و خانواده تغییر کرده است و نقش آنان در عرصه اجتماع پررنگ شده است و بخاطر این مرحله انتقالی است که حضور کافی و برابر با مردان از آنان نمی بینیم اما قبول ندارم که زینت المجالس باشند بلکه معتقدم آنان که به نقش خود در دوره معاصر واقف شده اند ، عموما” زنانی صاحب فکر و صاحب رای و آگاه هستند.
خدیجه فهیم:با این دیدگاه موافق نیستم چون در حال حاضر تقریباً نیمی از جمعیت فعال کانونها را خانم های وکیل تشکیل می دهند که غالباً فرهیختگانی صاحب نظرند و در مسائل مربوط به جامعه وکالت از آگاهی و بینش خاصی برخوردارند و این افراد نه تنها زینت المجالس نیستند بلکه با تلاش مستمر و حضور فعال خود در ارکان مدیریتی و کمیسیونهای مربوط و ارائه راه کارهای سازنده نقش موثری در تصمیم گیریها و تحقق اهداف کانون ایفا می نمایند.
مینا مجد زاده:بطور دقيق اين سوال رامتوجه نشدم لذا مناسب ميدانم مختصرا نقش وكلا را در بقول شمادر كانونهاي صنفي واز منظر وكلا هيات مديره،كميسيونهاي متعدد كه نقش موثري در اداره امور كانونها دارند و نيز اتحاديه سراسري كانونهاي وكلا(اسكودا) شرح دهم. هيات مديره كانون كه هر دو سال يكبار و با راي وكلاي ان حوزه انتخاب ميشوند انتخابي به نهايت دمكراتيك ورقابتي فشرده وتنگاتنگ. ميتوانيد حدس بزنيد منتخب وكلا بايد واجد چه امتيازاتي باشد تا جلب اعتماد همكاران را بنمايد. دراين عرصه حاصل كار و فعاليت زنان ،اين است كه ميبينيد هيچكدام از مازينت نيستيم درعوض كوله باري از تجربه و قلبي آكنده از عشق به عدالت داريم و براي ارتقاي حرفه وكالت و حفظ حقوق مردم تلاش ميكنيم نمونه هم سركار خانم داوودي رياست محترم كانون البرز كه براي دور دوم عهده دار اين مقام شده اند و درتمامي مسايل مربوط به جامعه وكالت صاحب نظر و فعالند و ساير دوستان حاضر كه دغدغه شان استقلال حرفه وكالت وتامين عدالت است و به سادگي به اين مقام نرسيده اند. درتشكلهاي ديگر از جمله كميسيونها هم همكاران زن براستي فعال و تاثيرگذار و مديرند. كاش گزارشي ازكميسيون معاضدت و ياحقوق بشر و يا نظارت و بازرسي در كرمان تهيه ميفرموديد تااطمينان يابيد كه بانوان وكيل خدمت ميكنند آنهم از جان و دل.
ندا فرامرزیان :پس شاید در خصوص این سوال باید به این نتیجه رسید که خانمهای فعال در ضمن تلاشی که پشت سنگر می کنند زحماتشان نمود بیرونی کمتری دارد نمونه هم اینکه از بین تعداد زنان در هیات مدیره ها تنها خانم دکتر داوودی در جمع ها اظهار نظر می کنند که به حق گاها موثر هم هست.من به نوبه خود امیدوارم فعالیت خانمها محسوس تر شود چون این موضوع باعث تشویق زنان جوانتر و تازه کار تر در این صنف یا حتی جوامع کاری دیگر خواهد بود.
و اماموضوع بعدی،اگر واقع بینانه بخواهیم نگاه کنیم بنظر می رسد در بسیاری از جوامع کاری مثلاً اتاقهای بازرگانی و یا کانونهای وکلا متاسفانه خانمها اگر از حمایت آقایان برخوردار نباشند رشد چندانی نمی کنند. نظر شما چیست؟
مینا مجد زاده:پاسخ اين سوال هم برميگردد به علل و عوامل متعدد از جمله ميزان حضور كمي در جامعه. مثلا با تاثير كمرنگ زنان در عرصه هاي تجاري و اقتصادي بالطبع در اتاقهاي بازرگاني نقش مهمي ندارند و حمايت هم نميشوند. تشكلهايي كه با راي اعضا هيات مديره انتخاب ميشود عمده مسله لياقت وشايستگي است كه دربحث زنان خودباوري واعتماد بنفس هم نقش عمده دارد. اينجا آرا تعيين كننده است و براي كسب آن بايداعتماد سازي كرد. همكاران ما در اردبيل براي دو دوره پياپي دو نفر از زنان را در جمع پنج نفره هيات مديره برگزيده اند .استاني كوچك باساختاري سنتي.اين واقعيتها باافكار كليشه اي طرد زنان از سوي مردان و غيره در تضاد است. به زعم بنده جامعه وكالت آمادگي پذيرش زنان وكيل را در ساختار مديريتي خوددارد فقط بايد همكاران با فعاليت و حضور خود اين اعتماد را جلب نمايند.
هما داوودی:بازهم پاسخ من به این سوال منفی است . علل رشد و زمینه های لازم برای رشد ، موضوعی است که مختص خانم ها نیست . مگر آقایان بی نیاز از حمایت های حرفه ای و خانوادگی و مانند آن هستند ؟ ما همه باید از یکدیگر حمایت کنیم . اتفاقا” در بعضی موارد ممکن است برای خانم ها موضوع عکس این باشد که می فرمایید . من معتقدم زنانی که رشد کرده اند دارای صلاحیت و استعداد لازم برای این امر بوده اند و این چنین نیست که منصب ومقام و کرسی هایی را که آنان احراز می کنند ، مبتنی بر نگاه حمایتی از زنان بوده باشد.
خدیجه فهیم:در اصل قابلیت ها و توانائیها و مهارت افراد است که زمینه رشد آنها را فراهم می نماید خانم ها به لحاظ مدیریتی تفاوتی با مردان ندارند و چه بسا در مواردی هم با توانمندی ، دقت و قدرت مدیریتی به مراتب بیش از آقایان ظاهر شده و رشد کرده اند. هرچند ممکن است در فرهنگ برخی جوامع هنوز تفکراتی در زمینه توانایی بیشتر مردان نسبت به زنان حاکم باشد و تحت تاثیر این تفکر خانم ها در تصدی مناصب مدیریتی با محدودیتهایی هم مواجه شوند اما قطعاً حضور پُررنگ خانم ها در عرصه فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی با اعتماد و اتکاء به توان فکری و علمی و خلاقیت خود و پذیرش اصل شایسته سالاری بدون حمایت آقایان هم به جایگاه واقعی خود دست خواهند یافت.
ندا فرامرزیان :معمولاً این طور گفته می شود که خانمها خیلی در جوامع کاری یکدیگر را حمایت نمی کنند. خوب مصداقهای بارزی مثلا در اتاقهای بازرگانی بوده که از نظر بنده برمی گردد به همان حضور کمی زنان چه اگر دقیق شویم از این اتفاقات بین آقایان به مراتب بیشتر است اما به هر روی، این مساله دایما حتی به زبان طنز بر سر زبانهاست که امیدوارم زنان فرهیخته ای که در اجتماعات کاری حضور دارند بانی برچیده شدن سفره چنین سخنانی شوند.
هما داوودی:بله منهم این را به عنوان یک قاعده و اصل نمی پذیرم . چنین مواردی ممکن است بین آقایان هم باشد.
مینامجد زاده:بنظرم اين سوال هم به تفكيك جنسيتي و مسايل خاص زنان مربوط نميشود. حرفه وكالت شغلي رقابتي است و درحال حاضر باافزايش تعداد وكلا بازار كار وكالت اشباع شده است . عدم اطلاع و ضعف آموزش در زمينه اخلاق حرفه اي و بايد و نبايدهاي اين حرفه بعضا برخوردهاي ناگواري را در بين وكلا بوجود مياورد كه خاص زنان همكارنيست واما مدتهاي مديد است كه زنان دريافته اند طرح مشكلات و درد دل بايكديگر حتي اگر كمك عملي ننمايد حداقل رضايت باطني بهمراه دارد. ومعمولا آقايان گله مندند كه زنان برعليه آنان متحدند و من بارها شاهد دفاع خانمهااز يكدیگر در دادگاها بوده ام اگرهم مواردي وجود داشته جزيي وغيرقابل تعميم ميباشد و درجريان انتخابات در كرمان موردعنايت زنان همكار بودم كه اظهار ميداشتند بايد در هيات مديره براي دفاع ازحقوق ما زني حضور داشته باشد فرض سوال رااساسي رد ميكنم.
خدیجه فهیم:عدم حمایت از افراد در جوامع کاری موضوعی اختصاصی و ویژه خانم ها نیست، اتفاقاً چون خانم ها درک بهتری از مسائل و مشکلات همدیگر در زمینه ها و ابعاد مختلف کاری و خانوادگی دارند بیشتر مورد حمایت یکدیگر قرار می گیرند بطوریکه حتی بارها شاهد اعتراض آقایان در این خصوص بوده ایم.
ندا فرامرزیان :و اما با اشاره به بافت مردسالار جامعه ایرانی چند درصد از افراد جامعه اعتماد می کنند و پرونده های سنگین را به خانمها می سپارند؟ دلیل این امر چیست؟
مینا مجد زاده:ما وارث تفكرات مردسالارانه در جامعه خود هستيم، اين باور كه مردان قوي و زنان ضعيف اند. كار مردان در اجتماع و كار زنان درون خانه است. عليرغم توصيه هاي مكرر سازمان ملل متحد و درك اين واقعيت كه روند توسعه پايدار جز با شركت موثر زنان در جامعه امكانپذير نميباشد، هنوز هم شاهد نگاه جنسيتي در واگذاري مسوليتهاهستيم.
هر چند در سالهاي اخير زنان در عرصه وكالت خوش درخشيده اند و پايمردي و ظرفيت بالاي خود را نشان داده اند و در دفاع ازموكل و پذيرش وكالت در دعاوي مختلف سياسي،اقتصادي و خانوادگي محدوديتي براي خودقايل نشده اند و امار مراجعه مردم به وكلاي زن هم كم نيست، اما تقسيم بندي ترافع را به سنگين و سبك بايد از چه منظري ديد؟ گاهي دعواي طلاق مهمترين مسله زندكي يكنفراست و گاه اتهام قتل تمام هست ونيست متهم را زير سوال ميبرد و زماني اختلاس چند ميلياردي بخش جزيي از جرايم متهم است .در همه اين موارد شاهد ارجاع امر به همكاران زن واعتماد و اطمينان موكل به ايشان بوده ايم واين روند هم با مسوليت پذيري،صداقت،انصاف و پيكيري همكاران هر روز به جايگاه واقع خود نزديك تر ميشود.
هما داوودی:به دلایل مختلف، نمی توان درصد تعیین کرد. از جمله اینکه کار میدانی نشده و آماری جمع آوری نشده است . به تجربه دیده ام مردم دنبال وکیل قوی و خوب هستند و نگاه جنسیتی در این خصوص ندارند و اگر وکیلی خود را اثبات کرده باشد از اینکه کارهای سنگین را به بسپارند ، دلهره ای ندارند . مهم این است که خانمها در هر شغلی که هستند ، توانایی های خود را اثبات نمایند کما اینکه بین آقایان نیز این طور نیست که موکلین به صرف مرد بودن ، به آنها اعتماد کنند و کارشان را به آنها بسپارند بلکه باید اعتماد به توانایی علمی و عملی آنها پیدا کرده باشند .
با وجود آنچه گفته شد امیدوارم خانم های وکیل، بیش از پیش در حوزه مدیریت کانون ها وارد شوند و با توجه به توانایی های مدیریتی خانمها ، در اعتلاء سطح وکالت و افزایش اعتبار کانون ها ، نقش موثری ایفا نمایند .
خدیجه فهیم:فعلا آمار مشخصی در دست نیست، هرچند ممکن است تحت تاثیر نوع نگاه جامعه به حرفه وکالت و مردانه تلقی نمودن این شغل تا حدودی افراد را در ارجاع پرونده های سنگین به خانم ها دچار تردید نموده باشد اما با توجه به اینکه خانم ها مطمئن ، دقیق و با حساسیت و قاطعیت بیشتری امورات محوله را پیگیری و به سرانجام می رسانند و حتی در دفاع از موکلین خود مصمم تر عمل می کنند لذا توانائیها و نحوه عملکرد خانم های وکیل موجب اعتماد جامعه به این قشر از وکلا شده و مردم امور مهم خود را به افراد توانمند و دلسوز می سپارند و در حال حاضر نگاه جنسیتی مطرح نیست.
ندا فرامرزیان:ممنونم که در این میزگرد حضور پیدا کردید و امیدوارم جامعه زنان شاغل که البته واقعا فرقی نمی کند در چه صنفی خدمت کنند برای رفع مشکلات و ارتقای سطح حضور اجتماعی دایما به هم اندیشی و نقد خود و جامعه پیرامون خود بپردازند و با پذیرفتن کاستی ها و ایرادات باعث رشد و ارتقا جامعه زنان ایران شوند.
