جلب شخص ثالث هنگامی اتفاق می‌افتد که در جريان رسيدگي به دعوا طرفين يا يكي از آنها، شخص ثالثي را به آن دعوا بخوانند تا در دعوا داخل شود. در جلب ثالث بر خلاف وارد ثالث، طرفين علاقه‌مند به حضور ثالث در دعوا هستند.
طرفي كه ثالث را جلب می‌کند، جالب و ثالثي كه جلب مي‌شود، مجلوب ثالث خوانده مي‌شود. به عنوان مثال، شخص الف منزلي را خريداري كرده و شخص ب به عنوان اينكه مالک منزل است، عليه الف طرح دعوا می‌کند. الف كه مدعي‌عليه قرار گرفته است، فروشنده یعنی شخص ج را به دادرسي جلب مي‌كند تا پاسخ شخص ب را بدهد.
شرايط جلب ثالث
1- جالب يكي از طرفين دعوا باشد.
2- دعواي جلب ثالث با دعواي اصلي مرتبط يا داراي منشا واحدي باشد.
3- اظهار دلايل تا پايان نخستین جلسه و تقديم دادخواست حداكثر 3 روز بعد از جلسه باشد.
4- دعواي اصلي در جريان رسيدگي باشد.
تشريفات جلب ثالث
اگر غير از طرفين دعوا ضرورت داشته باشد که شخص ديگري نیز به دادرسي وارد شود، براي دعوت از اشخاص ثالث در آيين دادرسي مدني، يعني در دعاوي حقوقي به معناي عام آن هر يک از اصحاب دعوا مي‌تواند فرد يا افراد مورد نظر خود را تحت عنوان «مجلوب ثالث» در قالب دعواي جلب ثالث مطابق شرايط و تشريفات آمرانه قانون آيين دادرسي مدني به دعوا دعوت کند. هر يک از طرفين دعوا كه جلب ثالثي را لازم بداند، مي‌تواند از دادگاه، جلب او را درخواست کند. وي بايد تا پايان نخستین جلسه دادرسي، جهات و دلايل خود را اظهار كرده و ظرف سه روز پس از جلسه، دادخواست جلب را تقديم کند. چه دعوا در مرحله نخستين و یا تجديدنظر باشد. (مفاد ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی) با توجه به ماده 17 قانون آيين دادرسي مدني، دعواي جلب ثالث به شرط داشتن ويژگي‌هاي مذکور در اين ماده يعني ارتباط با دعواي اصلي يا داراي منشأ واحد بودن، دعواي طاري محسوب شده و از دعواي اصلي چه از جهت رسيدگي و چه از جهت حکمي تبعيت مي‌کند.
بر اساس این ماده، «هر دعوایی كه در اثنای رسیدگی به دعوای دیگر از طرف خواهان یا خوانده یا شخص ثالث یا از طرف متداعیین اصلی بر ثالث اقامه شود، دعوای طاری نامیده می‌شود. این دعوا اگر با دعوای اصلی مرتبط یا دارای یک منشا باشد، در دادگاهی اقامه می‌شود كه دعوای اصلی در آنجا اقامه شده است.»
همچنین ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید: «خوانده می‌تواند در مقابل ادعای خواهان اقامه دعوا کند، چنین دعوایی در صورتی كه با دعوای اصلی ناشی از یک منشا بوده یا ارتباط كامل داشته باشد، دعوای متقابل نامیده شده و تواما رسیدگی می‌شود و چنانچه دعوای متقابل نباشد، در دادگاه صالح به طورجداگانه رسیدگی خواهد شد. بین دو دعوا وقتی ارتباط كامل موجود است كه اتخاذ تصمیم در هر یک موثر در دیگری باشد.» قانونگذار در ماده ۱۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی نیز می‌گوید: «شخص ثالث كه جلب می‌شود، خوانده محسوب شده و تمام مقررات راجع به خوانده درباره او جاری است. هرگاه دادگاه احراز کند كه جلب شخص ثالث به منظور تاخیر رسیدگی است، می‌تواند دادخواست جلب را از دادخواست اصلی تفكیک کرده و به هر یک به طور جداگانه رسیدگی كند.»
مهلت جلب ثالث
هرگاه هر يک از اصحاب دعوا، حضور شخص ثالثي را در دعوا لازم بداند، از ابتداي دادرسي تا پايان نخستین جلسه رسيدگي حق دارد که جهات و دلايل لزوم حضور شخص ثالث به جهت ارتباط دعوا با وي يا منشأ واحد دعواي جلب ثالث با دعواي اصلي را به نحوي که اتخاذ تصميم در يکي از دعاوي در دعوای ديگر نيز موثر باشد، اعلام کند. وی باید حداكثر ظرف سه روز دادخواست را به دادگاه ارایه دهد.
علاوه بر آن، همه اصحاب حاضر در دعوا به عنوان خواندگان دعوای وي محسوب مي‌شوند، ذکر اسامي همه اصحاب دعوا شامل خواهان، خوانده و اشخاص ثالث حاضرشده به عنوان خوانده (به جز خواهان دعواي شخص ثالث حاضر در دعوا اصلي) از سوي دادگاه لازم است؛ صدر ماده 137 قانون آيين دادرسي مدني مويد اين شرط شکلي در تنظيم دادخواست جلب ثالث است. بر اساس این ماده، «دادخواست جلب شخص ثالث و رونوشت مدارک و ضمایم باید به تعداد اصحاب دعوا به علاوه یک نسخه باشد. جریان دادرسی در مورد جلب شخص ثالث، شرایط دادخواست و نیز موارد رد یا ابطال آن همانند دادخواست اصلی خواهد بود.» همچنين طبق ماده 137 قانون آيين دادرسي مدني در مورد محكوم‌عليه غيابي بايد دادخواست جلب شخص ثالث همراه با دادخواست اعتراض و واخواهي به دفتر دادگاه اعلام شود. بر اساس این ماده، «محكوم‌علیه غیابی در صورتی كه بخواهد جلب شخص ثالث را درخواست کند، باید دادخواست جلب را با دادخواست اعتراض تواما به دفتر دادگاه تسلیم كند. معترض‌علیه نیز حق دارد در نخستین جلسه رسیدگی به اعتراض، جهات و دلایل خود را اظهار كرده و ظرف سه روز دادخواست جلب شخص ثالث را به دادگاه تقدیم کند.»
آثار دخالت اشخاص ثالث
1- اطاله دادرسي: چون دادخواست بايد مانند دادخواست اصلي مقدمات خود را طي كند و دادگاه به جاي رسيدگي به يک دعوا، به دو دعوا رسيدگي مي‌كند.
2- انحراف قاعده صلاحيت محلي.
3- مجلوب، خوانده محسوب می‌شود بنابراین اگر مدعي امري شود كه نيازمند دليل است، اثبات امر به عهده او است همچنین وی می‌تواند شخص ديگري (مجلوب دوم) را به دادرسي جلب کند.
4- هرگاه شخص ثالث در موعد مقرر پاسخ نداده يا در جلسه حاضر نشود، جالب مي‌تواند رسيدگي به دعوا را غياباً از دادگاه در خواست کند.
هزينه جلب ثالث
در آيين دادرسي مدني پيش‌بيني شده است كه دادخواست جلب ثالث بايد با همان تشريفات دادخواست اصلي همراه باشد. به نظر مي‌رسد هزينه دادرسي جلب ثالث نيز به تبع دعواي اصلي و بر ميزان خواسته طرح‌كننده دعواي شخص ثالث از «مجلوب ثالث» باشد و از اين جهت از دعواي اصلي تبعيت مي‌کند.
دادخواست جلب شخص ثالث تابع همان تشريفات و شرايط دادخواست اصلي است و به جز خواهان دعوای جلب ثالث که خود در دعوا اصلي حاضر است، بقيه حاضران در دعوای اصلي و مجلوب ثالث به عنوان خواندگان دعوای جلب ثالث محسوب مي‌شوند و نسخه‌هاي دادخواست به تعداد آنها به علاوه يک نسخه با تبعيت از خواسته دادخواست اصلي تنظيم مي‌شود؛ با اين تفاوت كه دعواي جلب شخص ثالث، دعواي طاري بوده و از همه جهات و تشريفات رسيدگي، تابع دعوای اصلي است.
