متن پرسش :
فردی(آقا)به هنگام صحبت های ابتدایی جهت تدارك یك عقد ازدواج و در مراحل خواستگاری خود را مهندس یا پزشك یا صاحب یك عنوان مهم علمی در حد دكترا به طرف مقابل (خانم) معرفی می كند و در نزد دو طرف و حتی فامیل دو طرف این عنوان مطرح می شود و سپس مقدمات عقد فراهم و خطبه عقد جاری می گردد. آنگاه مشخص می شود كه ایشان مرتكب دروغگویی شده و سواد او در حد سیکل (سوم راهنمایی)بوده است.
حال در اینجا دو نظر مطرح است: عده ای می گویند چون عقد بر این مبنا منعقد نشده و صرفاً در صحبت های ابتدایی این عناوین ذكر شده از این رو مدلول ماده 797 ق.م.ا. محقق نیست و صرفاً طرف مقابل و متضرر از این اقدام می تواند از طریق محاكم خانواده و اثبات تدلیس اقدام كند و نظر گروه دوم این است كه با توجه به اینكه در مرحله گفتگو چنین ادعایی نموده لذا مرتكب جرم گردیده چرا كه اگر خانواده دختر و خود او می دانستند كه قضیه چنین است با این ازدواج موافقت نمی كردند لذا بفرمایید كدام استنباط صحیح است ؟
متن پاسخ :
هرگاه زوج قبل از ازدواج خود را با داشتن تحصیلات عالی بعنوان دكتر یا مهندس و… معرفی نماید و بعد از عقد معلوم گردد كه زوج فاقد این اوصاف است اعم از اینكه این اوصاف و ویژگی ها درعقد نكاح تصریح گردد یا عقد ازدواج متبایناً برآن واقع شود بنحوی كه اگر خود را فاقد این صفات معرفی می نمود مزاوجت صورت نمی گرفت، درحقیقت طرف خود را فریب داده و مرتكب بزه فریب در ازدواج شده است، تشخیص اینكه امور مزبور (اوصاف)مبنای عقد نكاح بوده یا نه امری است كه با انجام تحقیقات وتوجه به شرایط طرفین و شئوون خانوادگی، شخصی و اجتماعی طرفین باید توسط قاضی رسیدگی كننده احراز گردد. ( نظریه مشورتی شماره 7/1495 مورخ 1391/07/19 )
