متن پرسش :
با سلام و ادب خدمت استاد محترم همسر بنده طی یک نوشته سند عادی مهریه خویش را بخشید. به این صورت(من مهریه نمی خواهم و بخشیدم) و بعد از چند سال در خواست مطالبه مهریه کرد. در دادگاه سند عادی پذیرفت .ولی گفت هبه کردم. حتی در صورت جلسه دادگاه نوشته.من مهریه ام را بخشیدم ولی هبه کردم. من استناد کردم به بند 806 قاضی قبول نکرد. حالا می خواستم نظر شما استاد گرامی بدانم.آیا رای وحدت رویه باشد.یا ماده دیگر به بگوئید. سپاس گزارم.
متن پاسخ :
با سلام . بطور کلی بخشیدن (بذل) مهریه به سه صورت انجام میشود: 1 – هبه ی غیرمعوض 2 – هبه معوض 3 – ابراء . هبه غیرمعوض بدین معناست که زن بدون هیچ چشمداشت و عوضی مهریه اش را بذل می کند. هبه ی معوض یعنی بخشیدن مهریه در مقابل چیزی ( انجام یا عدم انجام کاری ) باشد. مثلا زوجه در عوض موافقت زوج با طلاق ، تمام یا قسمتی از مهریه خود را می بخشد. اما ابراء آنست که زن ذمه شوهر را نسبت به مهریه ساقط کند. یعنی بگوید چیزی از حق من بعنوان مهریه به گردن تو نیست و بریء الذمه هستی (اسقاط دین) . در مورد هبه ی غیر معوض، زن همیشه می تواند به مابَذَل ( آنچه بخشیده ) رجوع کند. ولی در صورتی که هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد طبق ماده 803 قانون مدنی هبه، قابل رجوع نیست. اما هرگاه هبه، معوض و در قبال طلاق باشد،در صورتی که زوجه در دوران عده به مهریه رجوع کند، زوج هم می تواند رجوع به زوجیت کند. یعنی طلاق بائن تبدیل به رجعی میشود. از طرف دیگر اگر بخشیدن مهریه در مقابل طلاق باشد و طلاق داده نشود، این امر ابراء محسوب نشده و یک هبه ی قابل رجوع است. حالت آخر ( ابراء) نیز بدلیل آنکه اسقاط دین است،اساساً قابل رجوع نیست. چرا که ابراء یکی از اسباب سقوط تعهد است. در مورد سئوال شما بنظر می رسد عمل همسر شما اولاً هبه بوده ( نه ابراء) و ثانیاً هبه ی غیرمعوض بوده، بنابراین دادگاه حق رجوع را برای همسرتان محترم شناخته است. موفق باشید
( رضا مقصـودی )
