• درآمد
الكتریسیته یكی از مهمترین منابع انرژی در زندگی عصر حاضر است. مزیت هایی از قبیل: «قابلیت انتقال بسیار سریع، كنترل دقیق میزان و زمان استفاده از آن، توان تبدیل سریع آن به سایر انواع انرژی ها از قبیل حركتی، گرمایی، صوتی و تابشی و عدم آلودگی محیط زیست در اثر استفاده از آن» باعث شده است تا كاربرد آن روند افزایشی پیدا كند و انرژی های سوخت فسیلی مانند نفت و گاز در منازل و كارخانه ها جای خود را به انرژی الكتریكی بدهد.
از سوی دیگر در كنار فواید و مزیت های ذكر شده، می بایست ملاحظات ویژه ای نیز در بهره گیری از این انرژی ارزشمند به كار برد. زیرا همان گونه كه ذكر شد، این انرژی از طریق مواد رسانا قابلیت انتقال سریع دارد و محیط اطراف خود را نیز به طور غیر مستقیم تحت تأثیر جاذبه الكتریكی و مغناطیسی قرار می دهد. بنابراین آگاهی از خطراتی كه در اثر استقرار شبكه های توزیع برق در محیط زندگی خود دارد، ضروری خواهد بود.
• پیامدهای خطرناك حاصل از رعایت نكردن فاصله كافی با جریان برق
الف) برق گرفتگی: این حادثه در اثر تماس مستقیم بدن با سیم های حامل جریان برق یا به طور غیرمستقیم از طریق استفاده از ابزار فلزی متصل به جریان برق اتفاق می افتد كه در هر حال به دلیل انتقال جریان به بدن، موجب مرگ فرد خواهد شد. البته در جریان های ضعیف تر از جریان برق شهری نیز آسیب های جدی (متناسب با شدت جریان برق) وارد خواهد آمد كه مختصات آن را می توان در دو قسمت به شرح زیر بیان كرد:
1– تأثیر بر اعصاب: به دلیل آن كه پیام های عصبی، ماهیت الكتریكی دارند، ورود جریان الكتریسیته از طریق گیرنده های پوست، اختلال شدیدی در سلسله اعصاب كل بدن وارد خواهد كرد. اختلالات وارده با حركات غیر ارادی و شدید و ناگهانی بدن بروز می كند و هر شخصی ممكن است تا كنون آن را تجربه كرده یا شكنجه و آزار افراد به وسیله شوك های الكتریكی را در فیلم ها مشاهده كرده باشد.
2– تخریب بافت های بدن: به دلیل آن كه مطابق محاسبات، بیش از شصت درصد بدن از مایعات تشكیل شده و مایعات بدن از خاصیت الكترولیكی برخوردار است، بنابراین جریان برق از طریق تماس با بدن به راحتی منتقل می شود. اما نكته قابل ذكر آن است كه بافت های بدن در پی عبور جریان شدید برق و به دلیل حرارت و گرمای تولید شده، تخریب شده و می سوزند.
ب) تأثیر میدان های الكتریكی و مغناطیسی: میدان های الكترونیكی و مغناطیسی كه از جریان الكتریكی نشأت می گیرند،نیروهای جاذبه الكتریكی و مغناطیسی را بر اشیاء واقع در محیط پیرامون شبكه توزیع برق وارد می كنند. اثرات این نیرو را در دو قسمت می توان توصیف كرد:
1- با توجه به آن كه پیامدهای عصبی ماهیت الكتریكی دارند، قرار گرفتن انسان در معرض میدان الكتریكی یا مغناطیسی باعث می شود كه حتی بدون تماس با اشیاء حامل جریان الكتریكی در پیام های عصبی اختلال ایجاد شود.این عامل در حالت شدید بر مواد الكترولیكی مایعات بدن تأثیر می گذارد و در حالت های خفیف باعث اختلال در تمركز ذهنی می شود.
2- میدان های الكتریكی و مغناطیسی بر وسایل الكترونیكی مانند رایانه، تلفن همراه ، سیستم های صوتی و تصویری اثر می گذارد كه در حالت های شدید به ترانزیستورها، خازن ها و دیودهای به كار رفته در وسایل، صدمه وارد می آید و در حالت های خفیف موجب نویزها و پارازیت های مزاحم خواهد شد.
ج) تأثیر امواج الكترومغناطیسی: اگر اشیاء معلق در فاصله بسیار نزدیكی با جریان الكتریسیته قرار بگیرد موجب بروز تخلیه الكتریكی خواهد شد كه در اثر آن امواج الكترومغناطیسی به اطراف ساطع می شود. دستگاه های ماكروویو كه در منازل برای پخت غذا به كار می رود مثال بارزی از اثر وارده امواج الكترومغناطیسی بر مواد مختلف است: البته اثر امواج الكترومغناطیسی كابل های برق خفیف تر از دستگاه های ماكروویو است.
اما باید دقت شود كه در صورت نزدیكی منازل مسكونی با كابل های برق،اثر مذكور مداوم است و مداومت عامل مذكور، موجب عدم تمركز ذهنی در حالت خفیف و اختلال در نظم سلول ها در حالت شدید منشاء ناهنجاری ها و تولید غده های سرطانی خواهد بود.
علاوه بر آن، صداهای مزاحم در حوالی كابل های برق شبكه شهری به طور مداوم و به علت جرقه های الكتریكی تولید می شود. لازم به ذكر است كه این عامل موجب آلودگی صوتی و فرسایش اعصاب ساكنین مجاور و نزدیك خواهد شد.
د) اقدامات لازم برای برپایی، نظارت و ترمیم شبكه توزیع برق: در صورت رعایت نكردن فاصله كافی شبكه توزیع برق با حریم های خصوصی، ورود ماشین آلات و افراد مربوطه به حریم مذكور اجتناب ناپذیر است و چه بسا بدون اجازه صاحبان حریم و به دلیل اهمیت فوق العاده شبكه توزیع برق شهری، ورود به حریم ضروری باشد و در همین مورد وزارت نیرو هر گونه عملیات را در حریم ممنوع اعلام كرده است.
دادگاه ها، در ارتباط با پذیریش دعوی مالكان، برای مطالبه بهای قیمت اراضی و املاكی كه به علت عبور سیم های برق فشار قوی در حریم قرارگرفته، رویه واحدی ندارند. بعضی از محاكم با این استدلال كه صرف عبور سیم، برفراز اراضی و املاك اشخاص موجب سلب مالكیت نمی شود، اعتقادی به ضرورت پرداخت بهای آن توسط شركت برق ندارند. ولی بعضی از دادگاه ها به عكس، عبور سیم فشار قوی را فرد اجلای تصرف و سلب مالكیت از مالك دانسته و اداره برق را به پرداخت بهای عادله قیمت اراضی محكوم می كند كه به نظر می رسد مورد اخیر هم قانونی و هم عادلانه است.
به یكی از آرایی كه با نظر مثبت،اداره برق را به پرداخت بهای املاك واقع در حریم، محكوم كرده است، توجه فرمایید:«تصرف و تملك صرفا دست گذاشتن فیزیكی نیست بلكه عبور سیم فشار قوی برق برفراز املاك … اجلی از تصرف و تملك تلقی می شود.»
• یك دادنامه
نظر خوانندگان را به دادنامه شماره 999 – 16/4/82 شعبه 151 دادگاه حقوقی تهران جلب می كنیم: «خواهان آقای ( ح – ص) با وكالت (م-ع) به طرفیت شركت برق منطقه ای تهران بخواسته پرداخت قیمت ملك موضوع پلاك… در اجرای قانون نحوه خرید و تملك اراضی و املاك مورد احتیاج دولت مصوب 1358 دادخواستی مطرح كه به این شعبه ارجاع پس از تعیین وقت رسیدگی و زمان جلسه دادرسی و حضور طرفین نماینده حقوقی خوانده دفاعیاتی كرده كه خلاصه آن این است؛ شركت برق تهران بنا به اختیار حاصله از ماده 18 قانون برق مصوب 1346 از حیث تقویت نیروی برق بدون این كه در املاك تصرف یا تملكی بنماید،نسبت به عبور سیم های فوق فشار قوی از فراز ملك خواهان اقدام نمود، مضافا به استناد بند 9 ماده 50 قانون برنامه و بودجه سال 51 و رای وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت به شماره 74/35 دادنامه شماره 522- 5/9/79 شعبه 11 دیوان عدالت اداری تقاضای رد دعوی خواهان را دارد .
دادگاه با این استدلال كه اولا ماده 18 قانون برق مشعر بر این است كه وزارت آب وبرق مجاز می باشد در صورت لزوم در معابر عمومی شهرها و حریم اماكن و مستغلات و املاك به نصب تأسیسات انتقال و توزیع برق اقدام نماید درحالی كه ملك خواهان نه جزو معابر عمومی می باشد و نه در محدوده اماكن و مستغلات مع الوصف ماده استنادی از ماده 18 اشعاری (صدر و ذیل آن) خروج موضوعی دارد.
ثانیا رای وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به شمار 74/35 صرفا برای شعب همان دیوان (و مراجع اداری ذیربط) لازم الاتباع می باشد نه برای سایر محاكم قضایی كه در عرض شعب دیوان می باشند، و بلكه صرفا آرای وحدت رویه صادره از هیئت عمومی دیوان عالی كشور برای محاكم و شعب دیوان عالی و مراجع قانونی اداری لازم الاتباع می باشد.
ثالثا بند 9 ماده 50 قانون بودجه سال 51 قطع نظر از این كه قوانین بودجه سنواتی بوده و برای همان سال لازم الاجرا است و با تصویب قانون بودجه سال بعد یا قوانین مغایر دیگر منسوخ می گردد (در این خصوص رای وحدت رویه صادر شده)، اصولا از موضوع مطروحه انصراف دارد و صرفا راجع به استفاده مجانی سازمان های آب و برق و گاز و در قسمت حریم لوله های مواصلاتی و خطوط برق می باشد كه به عنوان حقوق ارتفاقی تلقی می گردد نه این كه راجع به تصرف و تملك ابتدایی سازمان های یاد شده در املاك مردم باشد كه در نتیجه كلیه مستدلات و مستندات اداری خوانده را مردود و غیر قابل اعتنا تشخیص و نهایتا با این عقیده كه تصرف و تملك صرفا دست گذاشتن فیزیكی نیست بلكه عبور سیم فشار قوی برق بر فراز املاك كه به لحاظ تشعشعات خطرناك آن، هرگونه استفاده اعم از مسكونی و تجاری حتی كشاورزی را از مالك سلب می نماید، فرد اجلای تصرف و تملك تلقی می گردد كه نتیجتا به استناد قانون حاكم (نحوه تملك…) موجب ورود خسارت به مالك می گردد كه پرداخت قیمت عادله آن تنها روش جبران این خسارت می باشد.
دادگاه از جهت تعیین قیمت عادله ملك مورد خواسته قرار جلب نظر كارشناس صادر نموده كه كارشناس محترم طی نظریه شماره… قیمت ملك را… ریال اعلام نموده كه پس از ابلاغ وصول نظریه كارشناس و عدم اعتراض خوانده و به جهت عدم مباینت با اوضاع و احوال مسلم قضیه مورد تبعیت دادگاه قرا گرفته است. علی هذا دادگاه دعوی خواهان را ثابت و مسلم تشخیص و مستندا به اصل چهلم قانون اساسی و ماده 1قانون نحوه تملك اراضی مورد احتیاج دولت و مواد 139 و 140 و 331 قانون مدنی حكم به محكومیت اداره خوانده به پرداخت مبلغ… ریال بابت ارزش ملك مورد خواسته در حق خواهان به اضافه مبلغ… ریال هزینه دادرسی صادر و اعلام می نماید.
رای صادره حضوری و ظرف 20روز پس از ابلاغ در محاكم تجدیدنظر استان تهران قابل اعتراض می باشد.»
رئیس شعبه 151 دادگاه حقوقی تهران
منبع : نشریه قضاوت – شماره 29
