بررسی و تحلیل سوالات اختبار حقوق تجارت

بررسی و تحلیل سوالات اختبار حقوق تجارت

 

️الف. طرح سوالات مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۲۹

1- علی و پروانه زن و شوهر هستند. آن ها به ترتیب 17 و 5 سهم از 100 سهم شرکت سهامی خاص الف را دارا هستند. این دو سهامدار معتقدند که هیات مدیره با تصمیمات غلط خود باعث ضرر هنگفتی به شرکت شده اند، لیکن به دلیل در اقلیت بودن قادر به اقدامی علیه هیات مدیره در شرکت نشده اند. اگر آنها بخواهند اقدام قضایی انجام دهند باید علیه چه شخص یا اشخاصی اقامه دعوی کنند ؟ در صورت ثبوت دعوی مسئولیت مقصرین انفرادی است یا تضامنی ؟ خواهان این دعوی چه شخصی است ؟ مستند قانونی دعوی را نیز ذکر نمائید.

2- رضا سفته ای در وجه حامل صادر کرده و سررسید مورخ 10/03/1401 تعیین شده است. در پشت سفته شرکت سهامی خاص ب امضا نموده است. (مهر شرکت و امضای سارا مدیریت شرکت) سفته واخواست نشده و در مورخ 25/03/1401 از سوی دارنده اقامه دعوی جهت محکومیت تضامنی رضا، شرکت و سارا شده است. الف) حکم دادگاه چه خواهد بود؟ ب) با فرض آن که رضا در زمان امضای سفته دچار آلزایمر شدید بوده و محجوریت وی بعداً ثابت شود، مسئولیت اشخاص مزبور چگونه است؟

3- با تصویب هیات مدیره شرکت سهامی خاص ج، دعوی ورشکستگی آن شرکت اقامه می شود. وکیل خوانده با این استدلال که چون ورشکستگی به انحلال شرکت می انجامد مطابق ماده 83 لایحه اصلاحی قانون تجارت می بایست مصوبه مجمع عمومی فوق العاده ارائه می شدو با عدم وجود مصوبه مزبور تقاضای رد دعوی را می نماید .این دفاع صحیح است یا خیر؟

 

️تحلیل و بررسی

۱. علی و پروانه زن و شوهر هستند. آن ها به ترتیب 17 و 5 سهم از 100 سهم شرکت سهامی خاص الف را دارا هستند. این دو سهامدار معتقدند که هیات مدیره با تصمیمات غلط خود باعث ضرر هنگفتی به شرکت شده اند، لیکن به دلیل در اقلیت بودن قادر به اقدامی علیه هیات مدیره در شرکت نشده اند. اگر آنها بخواهند اقدام قضایی انجام دهند باید علیه چه شخص یا اشخاصی اقامه دعوی کنند ؟ در صورت ثبوت دعوی مسئولیت مقصرین انفرادی است یا تضامنی ؟ خواهان این دعوی چه شخصی است ؟ مستند قانونی دعوی را نیز ذکر نمائید.

توضیح اینکه:

وفق مواد ۵۳۶ و 537 قانون تجارت حق اعتراض ثالث به حکم ورشکستگی و مهلت آن مقرر گردیده است. بدین نحو که برای بازرگان ده روز برای بستانکاران مقیم ایران یک ماه و برای بستانکار مقیم خارج از ایران دو ماه مهلت اعتراض درنظر گرفته شده است .اما بحث و اختلافات در اینجاست که آیا کسی که به رای ورشکستگی اعتراض دارد می تواند هر زمانی آن را طرح کند یا خیر؟ حسب رای وحدت رویه شماره 789 مورخ 1399 میبایست قائل به همان مهلت مقرر در ماده 537 بود و ابتدای این مهلت هم از تاریخ نشر آگهی شروع میشود. و پس از آن این اعتراض پذیرفته نخواهد شد.

 

۲. شرکت سهامی الف با مدیریت رضا چک مورخ 05/05/1393 را صادر کرده است. این چک در تاریخ 30/05/1395 با صدور گواهی عدم¬پرداخت از ناحیه بانک محال¬علیه مواجه شده¬است. در مورخ 11/11/1400 دارنده چک دعوایی به خواسته صدور حکم به محکومیت تضامنی شرکت و رضا اقامه نموده¬است. در مورد مسئولیت تضامنی این دو، چه حکمی صادر می شود؟ در صورت محکومیت هریک از این دو و یا هردو، خسارت تاخیر تادیه از چه زمانی محاسبه می گردد؟

توضیح اینکه:

چناچه گواهی عدم پرداخت در مورد چک بعد از ۱۵ روز صادر شود حسب قانون حق مراجعه به ظهرنویس یا ظهرنویس ها از بین می‌رود. اما در فرض سوال ظهرنویس وجود ندارد چرا که رضا به نمایندگی از شرکت چک را صادر کرده و حسب ماده 19 قانون صدور چک در پرداخت وجه چک مسئولیت تضامنی دارد. اما طبق ماده 318 و319 قانون تجارت طرح دعوی مربوط به چکی که از سوی تجار و یا برای امور تجاری صادر شده باشد میبایست در مدت 5 سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت انجام بگیرد. بنابراین در فرض سوال این چک ، سند تجاری محسوب نمیشود و یک سند عادی است و در نتیجه در فرض نخست سوال پاسخ این است که در مورد چک بعد از گذشت بیش از ۵ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت طرح دعوا گردیده است و مطابق ماده ۳۱۸ و319 قانون تجارت یک سند مدنی است و در سند مدنی نیز مسئولیت نماینده ساده است و نه مسئولیت تضامنی . در فرض دوم سوال نیز با توجه به اینکه این چک دیگر سند تجاری محسوب نمیشود و مشمول رای وحدت رویه 812 مبنی بر محاسبه خسارت تاخیر تادیه با مبدا تاریخ چک نخواهد بود و می توان خسارت تاخیر تادیه را حسب مورد از تاریخ مطالبه محاسبه کرد.

۳. شرکت با مسئولیت محدود پنج شریک دارد. سحر، یکی از شرکا، سهم¬الشرکه خود را به حسن که او نیز از شرکا شرکت است واگذار¬می کند. آیا عدم اطلاع و تصویب سه شریک دیگر تاثیری در صحت این انتقال دارد یا خیر؟

توضیح اینکه:

حسب ماده 102 قانون تجارت که مقرر میدا

 

رد سهم‌الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود را نمیتوان منتقل به غیر نمود مگر با رضایت عده از شرکاء که لااقل سه ربع سرمایه متعلق به آنها بوده و اکثریت عددی نیز داشته باشند قابل انتقال است. در فر ض سوال با توجه به اینکه اکثریت عددی وجود ندارد نوبت به بررسی سه چهارم میزان سرمایه نمیرسد. اما آنچه این ماده مقرر کرده است در خصوص انتقال سهم الشرکه به ((غیر)) است و منظور قانونگذار و مفهوم واژه غیر ، انتقال به غیر شرکا است و چون انتقال سهم الشرکه به احدی از شرکا بوده است و شرکا غیر محسوب نمیشوند این انتقال به غیر نبوده است و محدود به دو شرط مقرر در ماده 102 قانون تجارت نیست و در نتیجه این انتقال صحیح میباشد.

 

۴. مصطفی که پروانه معدن سنگ دارد، سنگ¬ها را پس از قلع از معدن به سنگبری¬ها می¬فروشد و کسب درآمد می کند. آیا این عمل او باعث می شود تا او را در زمره تجار محسوب بداریم ؟

توضیح اینکه:

آنچه در این فرض این سوال مورد نظر است مبحث استحصال(تحصیل کردن) است . حسب بند یک ماده 2 قانون تجارت در باب بیان اقسام معاملات تجاری که مقرر میدارد : خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد. هر چند خود معدن از اقسام غیر منقول است اما سنگی که از معدن جدا میشود منقول بوده و همین سنگ است که مورد خرید و فروش قرار میگیرد. به عبارتی این سنگ ها که از معدن جدا میشود نوعی تحصیل مال است به قصد فروش .و در نتیجه پاسخ این است که مصطفی تاجر است عملیات وی در خصوص جدا کردن سنگ از معدن علیات تجاری است زیرا پس از جدا کردن یا قلع، سنگ ها مال منقول شده است و آن را تحصیل کرده است و حسب بند ۱ ماده ۲ قانون تجارت، فروخته است و مبادرت به عملیات تجاری کرده است.

 

️ب. طرح سوالات مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۲۸

1- علی و پروانه زن و شوهر هستند. آن ها به ترتیب 17 و 5 سهم از 100 سهم شرکت سهامی خاص الف را دارا هستند. این دو سهامدار معتقدند که هیات مدیره با تصمیمات غلط خود باعث ضرر هنگفتی به شرکت شده اند، لیکن به دلیل در اقلیت بودن قادر به اقدامی علیه هیات مدیره در شرکت نشده اند. اگر آنها بخواهند اقدام قضایی انجام دهند باید علیه چه شخص یا اشخاصی اقامه دعوی کنند ؟ در صورت ثبوت دعوی مسئولیت مقصرین انفرادی است یا تضامنی ؟ خواهان این دعوی چه شخصی است ؟ مستند قانونی دعوی را نیز ذکر نمائید.

2- رضا سفته ای در وجه حامل صادر کرده و سررسید مورخ 10/03/1401 تعیین شده است. در پشت سفته شرکت سهامی خاص ب امضا نموده است. (مهر شرکت و امضای سارا مدیریت شرکت) سفته واخواست نشده و در مورخ 25/03/1401 از سوی دارنده اقامه دعوی جهت محکومیت تضامنی رضا، شرکت و سارا شده است. الف) حکم دادگاه چه خواهد بود؟ ب) با فرض آن که رضا در زمان امضای سفته دچار آلزایمر شدید بوده و محجوریت وی بعداً ثابت شود، مسئولیت اشخاص مزبور چگونه است؟

2- با تصویب هیات مدیره شرکت سهامی خاص ج، دعوی ورشکستگی آن شرکت اقامه می شود. وکیل خوانده با این استدلال که چون ورشکستگی به انحلال شرکت می انجامد مطابق ماده 83 لایحه اصلاحی قانون تجارت می بایست مصوبه مجمع عمومی فوق العاده ارائه می شدو با عدم وجود مصوبه مزبور تقاضای رد دعوی را می نماید .این دفاع صحیح است یا خیر؟

 

️تحلیل و بررسی

۱. علی و پروانه زن و شوهر هستند. آن ها به ترتیب 17 و 5 سهم از 100 سهم شرکت سهامی خاص الف را دارا هستند. این دو سهامدار معتقدند که هیات مدیره با تصمیمات غلط خود باعث ضرر هنگفتی به شرکت شده اند، لیکن به دلیل در اقلیت بودن قادر به اقدامی علیه هیات مدیره در شرکت نشده اند. اگر آنها بخواهند اقدام قضایی انجام دهند باید علیه چه شخص یا اشخاصی اقامه دعوی کنند ؟ در صورت ثبوت دعوی مسئولیت مقصرین انفرادی است یا تضامنی ؟ خواهان این دعوی چه شخصی است ؟ مستند قانونی دعوی را نیز ذکر نمائید

توضیح اینکه:

اصول کلی قانون تجارت در شرکت های سهامی حاکی از این تمایل است که همه شرکا در اداره شرکت و نظارت بر اعمال مدیران، شرکت و مداخله داشته باشند و حسب تعداد سهام این نوع مشارکت برای سهامداران متفاوت است. در فرض سوال با توجه به اینکه تعداد سهام علی و پروانه بیشتر از یک پنجم(20 سهم) میباشد نامبردگان میتوانند وفق ماده 276 قانون تجارت به نام و از طرف شرکت با مراجعه به دادگاه مبادرت به طرح دعوی مقتضی که به دعوی مشتق موسوم است بنمایند و محکومیت مدیران را مطالبه کنند و چنانچه این دعوی پس از ثبوت تقصیر مدیران به محکومیت آنان منتهی گردد مسئولیت آنان حسب مورد منفردا یا مشترکا است نه تضامنی چرا که اصل بر عدم تضامن است و در ماده 276 قانون تجارت به مسئولیت تضامنی اشاره نشده است . همچنین حسب تصریح ماده مارالذکر خواهان این دعوی شرکت میباشد و سهامداران به نام و از طرف شرکت مبادرت به طرح دعوی مذکور می نمایند.

 

۲. رضا سفته ای در وجه حامل صادر کرده و سررسید آن مورخ 10/03/1401 تعیین شده است. در پشت سفته شرکت سهامی خاص ب امضا نموده است. (مهر شرکت و امضای سارا مدیریت شرکت) سفته واخواست نشده و در مورخ 25/03/1401 از سوی دارنده اقامه دعوی جهت محکومیت تضامنی رضا، شرکت و سارا شده است. الف) حکم دادگاه چه خواهد بود؟ب) با فرض آن که رضا در زمان امضای سفته دچار آلزایمر شدید بوده و محجوریت وی بعداً ثابت شود، مسئولیت اشخاص مزبور چگونه است؟

توضیح اینکه:

وقتی سفته در وجه حامل است و در پشت سفته امضا درج گردیده است این امضا ، ضمانت محسوب می گردد. به دیگر بیان شرکت در فرض سوال ظهر نویس نیست و ضامن است چرا که سفته حامل است و ظهر نویسی در این حالت کاری بیهوده و بی فایده است و در مورد سفته ای که در وجه حامل است چناچه فردی در پشت آن را امضا کرده باشد این امضا دلالت بر ضمانت دارد. همچنین در فرض سوال، سفته واخواست نشده وطرح دعوی خارج از موعد صورت پذیرفته است ، ایرادی وجود ندارد و این موضوع تنها زایل کننده مسئولیت ظهر نویس است نه ضامن. درنتیجه شرکت(به عنوان ضامن) و رضا مسئولیت تضامنی دارند لیکن با توجه به اینکه هیچ نصی مبنی بر مسئولیت سارا وجود ندارد هیچ گونه مسئولیتی متوجه او نمیباشد و حکم دادگاه در این مبنی بر محکومیت تضامنی رضا و شرکت میباشد. در فرض دیگر سوال که بیان میدارد رضا در زمان امضا دچار آلزایمر و مهجور بوده ، به علت اینکه رضا مهجور بوده بنابراین امضایی که کرده است هیچ تعهدی را علیه او ایجاد نمیکند و چون ماهیت مسئولیت ضامن ،تبعی است پس شرکت هم مسئولیتی ندارد.

 

۳. با تصویب هیات مدیره شرکت سهامی خاص ج، دعوی ورشکستگی آن شرکت اقامه می شود. وکیل خوانده با این استدلال که چون ورشکستگی به انحلال شرکت می انجامد مطابق ماده 83 لایحه اصلاحی قانون تجارت می بایست مصوبه مجمع عمومی فوق العاده ارائه می شدو با عدم وجود مصوبه مزبور تقاضای رد دعوی را می نماید .این دفاع صحیح است یا خیر؟

توضیح اینکه:

این ایراد وارد نیست چرا که این انحلال قهری است و با انحلال ارادی فرق میکند. چون حدود اختیار و وظایف هیات مدیره اداره شرکت است و در این زمینه اختیارات کامل دارد و تنها در موضوعاتی که اتخاذ تصمیم در آن در صلاحیت مجامع عمومی است نمیتواند ورود کند. لیکن این انحلال قهری است و نیازی به دخالت مجمع عمومی ندارد و تصویب هیات مدیره کفایت می کند.

 

سخنران: دکتر علی رادان جبلی

 

تدوین و تنظیم: